cibuti'nin varlığı, konumu ve önemi gerçekten emperyal güçlerin dünyada nasıl hüküm sürdüğünün göstergesidir.
şuan karşımda koca bir duvar haritası var ve cibutiye bakıyorum. Tarihte Habeş toprakları olarak bilinen bölgedir. Bu coğrafyada zamanında tek bir devlet mevcutken şimdilerde ise 6 ve 7 devlet hüküm sürdüğü stratejik bir bölgedir. Cibuti 22 bin metrekare toprağı olan yaklaşık 1 milyon nüfuslu yüzde 96’sı Müslüman olan bir ülke. Somalili Yemenli, Etiyopyalı, Afarlı ve isaarlı milletlerden oluşan karma bir kültüre sahip bir toplum. 1977 yılında Fransa’dan bağımsızlığı ilan edip sonrasında Demokratik Cumhuriyet düzenine geçti. bu standart bilgi zaten.
ama her şey benim gözümde bu kadar basit değil. net olarak eski Osmanlı toprağıdır bu bölge yukarıdaki eritre, soldaki etiyopya, aşağıdaki somali ve karşıdaki yemen. ortalarında cibuti tam boğazın girişi, ticaretin kalbi. etrafta o kadar pislik var ki. korsanından IŞID'ine kadar.
Kızıldeniz’den Doğu Afrika’ya açılan tek bir bölgesi olması hasebiyle stratejik bir öneme sahip bir ülke Cibuti. Akdeniz’le Hint Okyanusu’nu birbirine bağlayan çok önemli bir güvenlik ve kavşak noktasıdır. Tarihte de bu rolü her zaman üstlenmiştir. Doğu Afrika’nın dünyaya açılan önemli bir penceresidir. Cibuti’de 8 tane askeri üst mevcuttur. Bu yönüyle hem Ortadoğu’nun hem Asya hem de Afrika itibariyle gözlenen, dinlenen askeri bir yapı mevcuttur. 8 tane ülkenin askeri karargâhının niçin burada bulunmasını merak edersek Cibuti’nin tarihe bir göz atmak lazım. Cibuti tarihinde ilk defa burada askeri üst kuran ecdadımız Osmanlı’dır. Ecdadımız burada yaklaşık 400 yıl kalmıştır. Ecdadımızın askeri olarak burada kalmasının yegane üç tane sebebi vardır. Bunlardan 1’incisi güvenli ticaret, Asya, Ortadoğu ve Afrika arasındaki ticaretin güvenliğini sağlamak. 2’ncisi bu güvenlik çerçevesinde insan kaçakçılığına, köleliğe engel olabilecek güvenlik koridoru oluşturmak, 3’üncüsü de insani diplomasisiydi, vicdani diplomasiydi, şefkat ve merhamet diplomasisiydi.
cibuti'ye olan uluslararası ilgi hakkında ne biliyorsunuz? ben söyleyeyim. Kızıldeniz kıyısında Yemen'in hemen karşısındaki stratejik bir limanı bulunan 600 bin nüfuslu Cibuti'de, tarihte uzun dönem eski sömürgeci güç olarak varlığını sürdüren Fransa, ABD ve Japonya'nın askeri üsleri bulunuyor. Cibuti, ABD'nin Afrika'da en fazla asker bulundurduğu ülke konumunda. 2002'de Cibuti'deki terk edilmiş bir askeri kampta gizli bir üs kurduğu ortaya çıkan ABD'nin burada, resmi istatistiklere göre 182 askeri personel görev yaparken, bu ülkedeki ABD askeri sayısının 3 bin 200 olduğu iddia ediliyor. ABD'den sonra Cibuti'de en fazla Fransa ordusu asker bulunduruyor. Fransa'nın Afrika'daki sömürgelerinden Cibuti'de 2 bine yakın askeri görev yapıyor. Kızıldeniz'de özellikle Somalili korsanlara karşı deniz güvenliğini sağlamak isteyen Japonya'nın Cibuti'de 2 yıl önce kurduğu üste, 200'e yakın askeri bulunduğu biliniyor. Devletbütçesinin Yarıdan Fazlası Yabancı Askeri Üstlerden Sağlanıyor.
Fransa eski sömürgesi Cibuti’de bulundurduğu askeri birlikleri için yılda 18 milyon euro ödüyordu. Bu meblağ Cibuti bütçesinin %60’ını karşılıyordu. Arap ülkeleri ve Avrupa’dan gelen borç paralarla toplam 3.067 km.lik karayolunun 300 km.lik kısmı asfaltlandığı gibi liman ve demiryolu tamir edildi. Ülkenin sadece %4 oranındaki arazisi ekilebilir olduğundan hiçbir zirai ürünü ihraç edecek konumda değildir. Daha ziyade hayvancılık üzerine ağırlık vermektedir.
buradan somali'ye de kısaca değinmek istiyorum. Afrika boynuzu olarak adlandırılan Somali, kıtadaki en uzun sahil şeridine sahip. Arazisi genel olarak platolar, düzlükler, dağlar ve yaylalardan oluşur. Kadim dünyanın en önemli ticaret merkezlerinden olan Somali, günümüzde halen aynı özelliğini korumaktadır. Tarihi ipek Yolu'nun Afrika kolu Somali'den geçiyordu. Önemli altın ve petrol rezervlerine sahip olan ülke, iç kaostan dolayı bir türlü yer altı zenginliklerinden faydalanamıyor. Hind Okyanusuna sıfır olan uzun sahiline rağmen balıkçılık ticaretinden istifade edemiyor. Verimler topraklarına rağmen insanlar kuraklığın ve çölün olduğu bölgelere savaş adı altında bilerek sürülüyor. Kızıldeniz’den geçen gemilerin de önemli bir uğrak yeri Somali, iç keşmekeşten dolayı bu ticaretten de yeterli kârı elde edemiyor. Mısır, Etiyopya ve Kenya Somali’nin kendi topraklarının bir parçası olduğunu iddia ederken ABD başta olmak üzere Batı da Somali’yi kimseye kaptırma niyetinde görünmüyor. Amerika yıllardan beri çok stratejik bir konumda bulunan Somali’yi tamamen denetimi altına almak için 10. Paralel’deki “Twin Pillar Policy” adı altında bir güvenlik kordonu oluşturmayı düşünüyor. ABD Başkanı Nixon döneminde ortaya atılan bu proje bir türlü yürürlüğe girmedi. ABD şimdi bu politikayı farklı şekillerde uygulamaya sokmak istiyor. Yüzölçümü hemen hemen Türkiye kadar olan Somali'de 9 milyon insan yaşıyor.
daha bir çok önemli nokta olmasına karşın net olarak düşüncem haritaya baktığımda cibuti'i ve çevresinin haritadaki gibi hiç de masum amaçlarla oluşturulmadığını düşünüyorum. kadim medeniyetlerden olan habeşistan(etiyopya) denizle bağlantısı cibuti ve eritre ile kesilmiştir. kısaca eski osmanlı toprağı ve habeş eyaleti olan etiyopya. hala yiyorlar ecdadın mirasını çok büyük bir medeniyetiz.
