dininde bir felsefe ürünü olduğunu hesaba katarsak bu pekte yabancı bir şey olmaz.
düşüncelerin kutsanması her şeyde vardır bunun bir din halinin almasının temel kaynağı da bir tanrı modelidir.
o yüzden dinin bir düşünce sistemi olmadığını iddia etmek ahmakçadır fakat dinin felsefi yönteminin ana kaynağı idealizm olduğuna göre bunun üstünden bir eleştiri olabilir.
materyalizm- idealizm kavgası gibi.
ama dinlerde bundan da öte bir şey var din idealizmi tam almamış diyelim yada şöyle diyelim tam olarak idealizm salt bir gerçeklik olmadığından dinler kendince bir idealist yaklaşım gerçekleştirmiş ve buna metafizik diyoruz.
ayrıca materyalistler idealizme varlık olarak karşı değillerdir sadece varlığın gerçekliğinin maddeden bağımsız olmasına karşıdırlar metafiziğe ise idealimin yanlış yorumu olarak bakarak tamamen karşılar.
yani idealizm ortada bir bilinmezlik materyalizm- metafizik bunlar ise onun yorumudur denebilir.
yani din öyle ilahi falan değildir insan ürünüdür ve bunun tartışmaları, eklemeleri, düzeltmeleri vardır. hareket eden canlı gibidir ancak dinin yöntemsel kesin sonuçları onu durağanlaştırır ve sorgulanamaz yapısı bitirmeye mahkum bırakır.
bunun etkisi de vardır din bazı toplumlarda yok denecek kadar azdır ve dünyada git gide azalan bir şeydir.
