ispat yükümlülüğü iddia sahibine ait olduğu için tanrı kavramına eleştiri getirmeye zahmet etmeyenlerin görüşüdür ki tanrı kavramı elbette eleştirilebilir ve eleştirilmiştir. fakat o konu bizi başlık kapsamının dışına çıkarır.
"yobaz" burada efendi gibi görüşünü ifade eden imanlı insanlar için kullanılan bir tabir değildir.
mevzu bahis ayetler bilimsel araştırmayı teşvik eden, onun için felsefi bir altyapı oluşturan ayetler değil, dini çarpıtanlara yönelik ayetlerdir. aradaki farka dikkat etmek gerekir... malum hadis konusundaki görüşümü ise daha önce ifade etmiştim.
toparlarsak, eleştirimiz sadece islam'a yönelik değil, tüm dinlere yöneliktir. özetle, dinlerin hiçbir işe yaramadığını ve hatta insanların mutsuz olmasına sebep olduğunu, oysa insan aklının eserlerinin, insanlara hak ettikleri mutluluk, refah ve huzuru sağladığını söylüyoruz. ahlaklı davranmak için dine ihtiyaç olmadığını söylüyoruz. dediklerimize en açık kanıt olarak da dini etkilerden en fazla arınmış olan modern toplumların, günümüzün en mutlu, en huzurlu, en refah içindeki toplumları olduğu gerçeğini ileri sürüyoruz.
bu teze karşı henüz sağlam bir cevap verilmiş değildir. görüleceği üzere "islam'ın ilk dönemlerindeki bilim" tezi geçerli bir tez değildir.
