üniversite öğrencilerinin son sınıfta mezun olmaları için hazırlamış oldukları bir çalışmadır. çoğu kez kredili ve mecburidir. mezuniyet tezi, yazılı rapor halinde sunulur.
dönem ödevinden daha kapsamlı, ancak master tezinden daha alt düzeyde bir tezdir. yani düzey olarak dönem ödevleri ile master tezleri arasında bir konumdadır ve kullanılan araştırma yöntemleri arasında önemli bir fark yoktur.
son sınıflardaki lisans öğrencilerinden istenen bu çalışmanın amaçları arasında; bir araştırmanın nasıl gerçekleştiğini uygulamalı olarak öğrenmek, bir araştırma raporunun nasıl yazılacagını öğrenmek yer alır. tabii ki bunların dışında bir araştırmanın hangi süreçlerden oluştugu, hangi verilere gereksinim duyuldugu, bu verilerden hangi kaynaklardan ve nasıl elde edilebileceği, verilerin nasıl bir analize tabi tutulabileceği, bulguların doğruluğunun ve güvenirliğinin nasıl irdelenebileceği, hazırlanan raporun bilimsel formatlara uygun şekilde ve bölümler halinde , kaynakları göstererek raporlaştırılmasının nasıl yapılacağı son sınıf tezleri yardımıyla öğretilmektedir.
ciddi bir mezuniyet tezi de master tezi kadar değerli olabilir. yeni bilgi üreten, bir sorunu inceleyen ve çözüm getiren mezuniyet tezleri daima değerlidir.
bir başka değineceğimiz konu ise bu mezuniyet tezlerinde konu seçimidir.
konu seçiminde hangi problemlerin ele alındıgı ya da hangi sorunun cevabının alınmaya çalışıldığı önceden kararlaştırılmalıdır. uygun şekilde ortaya konulmuş bu araştırma sorusunun elde edilen verilerle yeterli düzeyde yanıtlanmış olması gerekir. böylelikle ortaya konulan bilginin ve önerilen çözüm şeklinin yeni ve yeterli olması şarttır. konu seçiminde söylediğimiz bu hususların araştırmada gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak ancak iligili literatürü taramak ve çalışmayı başkalarıyla tartışmak suretiyle mümkün olur.
dönem ödevlerinde oldugu gibi, her konuda mezuniyet tezi hazırlanabilir. burada belki en sınırlayıcı faktör, seçilen konunun öğrencinin okudugu bölüm veya bilimdalı ile ilgili olmasıdır.
bir de ciddi bir mezuniyet tezinin içerisinde bulunması gereken kısımları yazacak olursak bunlar; kapak sayfası, özet, giriş, çalışmada izlenen yöntem, konuyla ilgili temel ve teorik bilgiler , araştırmanın bulguları ve yorumu ve kaynakçadan oluşur.
bu kısımlar hakkında da kısa bir bilgi vermek konunun daha iyi br şekilde izahı için yerinde bir yaklaşım olacaktır.
kısımlar içerisindeki ilk maddemiz olan kapak sayfası ile başlayalım.
raporlarla ilgili ilk izlenim kapak sayfasından elde edildiği için bilgi içeriği ve tasarımı bakımından titizlik gerektirir. kapakta konu başlıkları, raporun yazı, araştırmanın yapıldıgı yere ilişkin kurumsal kimlikler , yer ve tarih ile ilgili bilgiler mutlaka yazılmalıdır.
özet ise; bir araştırma raporunun en önemli parçasıdır diyebiliriz. raporun tümünün okunmasını teşvik edici ya da caydırıcı özellikleri mevcuttur. araştırmanın amacı, araştırma yöntemleri ve başlıca bulgusu konusunda net oalrak fikir vermesi gerekir. yalnız özet kısmının kelime kısıtlaması söz konusudur. yarım sayfayı geçirmemek gerekir. 200-250 kelimeden oluşabilir.
giriş bölümümüz de ise araştırmanın amacı ve önemli detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. araştırma problemleri etraflıca incelenmelidir. araştırma probleminin konuyla ilgili olması gerektiği akıldan çıkarılmamalıdır. o halde konu belirlenirken de gereken titizliğin baştan itibaren gösterilmesi gerekir.
sırada yöntem aşamamız var. burada araştırmanın her aşamasında izlenen yol ya da takip edilen usul yöntem kavramıyla açıklanır. yöntem araştırmanın irdelenmesini kolaylaştırır ve inandırıcılıgını belirler. araştırmayı nasıl kurguladıgımızı, araştırma problemi, hipotezlerii ve teorik çerçevesiyle, hangi değişkenleri ele aldıgımızı, bu değişkenlerin hangi veriler yardımıyla ölçmeye çalıştıgımızı, verilerimizin doğrulugun, bu verilerin hangi işlemlere tabi tutuldugu, verielr , bulgular ve çıkarmalar arasındakii tutarlılık araştırma yöntemiyle ilgilidir.
araştırma bulgularımız ise, araştırma verileri analiz edilerek ortaya çıkan çıktılardır. bulgular; tablo, şekil , grafik ya da hesaplamalar yoluyla ortaya konulur. bulguların yeni keşfi ve icat olması beklenmez. bulgular verilerin işlenmesiyle elde edilen yeni bilgilerdir.
sonuç kısmımız , bulguların yorumu ve ne anlama geldiği ile ilgilidir. öneri ise sorunun çözümüne yönelik oalrak araştırmacının ortaya koydugu görüşlerdir. sorunun çözümlemek ya da daha da iyileştirmek için araştırmacının ortaya koydugu görüş ve tavsiyelerdir.
ve son olarak kaynakça kısmımız, bilimsel raporlarda ve tezlerde zorunlu olarak yer verilen kısımdır. rapor boyunca yararlanılan eserlerin yer aldıgı ve raporun en sonunda yer verilen listeye kaynakça denir. kaynakçada yer alan eserlerin, daha önce metin içerisinde geçmiş olması gerekir.
