ikisi birlikte olmalıdır. gezerken okumak. mesela bir süre önce balkan seyahatine çıkmıştım. yolculuk esnasında balkan şehirleri, balkan tarihi ve edebiyatı üzerine kitaplar okuyordum. inanılmaz faydalı oluyordu. ivo andriç'i bitirdikten bir sonraki gün müzesine gidip görmek paha biçilemez bir şeydir. ya da hesse okuyup ardından romanya'yı görmek bilgilerinizi kalıcı yapar.
bir de gezmekten gezmeye fark vardır. gezerken olabildiğince yerli insanlarla iletişimde bulunmak, müze, tarihi ve doğal yerleri gezmek, geleneksel yemekleri tatmak vs gerekir. fransa'ya gidip avm gezeni de gördü bu gözler.
öte yandan okumaktan okumaya da fark vardır. "on adımda on bir adım", "5 dakikada hatunu götürme teknkleri", "bunu başarabilirsin", gibi kitaplar ya da hiçbir değeri olmayan popüler kitaplar okumak esaslı kitaplar okumaktan farklıdır.
