karl marx'ın kitap serilerinden bir tanesi: kapital
cilt 1den kesit; ''benim diyalektik yöntemim, temelinde, hegelci diyalektik yöntemden yalnızca farklı değil, onun doğrudan karşıtıdır. hegel için, idea adı altında bağımsız bir özneye bile dönüştürdüğü düşünme süreci, bu sürecin sadece dış görünüşünü oluşturan gerçekliğin demiurgosudur*. bendeyse, tam tersine, düşünsel olan(das ideelle), maddi olanın insan kafasına yerleştirilmiş ve tercüme edilmiş biçiminden başka bir şey değildir.
hegelci diyalektiğin gizemlileştirici yönünü neredeyse 30 yıl önce, henüz moda olduğu bir zamanda eleştirdim. fakat tam da kapital’in ilk cildi üzerinde çalıştığım sıralarda, bugünün eğitimli almanya’sında meydanı boş bulan, hırçın, küstah ve vasat bir taklitçiler takımı(epigonentum), gözü pek moses mendelssohn’un lessing zamanında spinoza’ya yaptığı gibi hegel’e ‘’ölmüş eşek’’ muamelesi yapmanın tadını çıkarıyordu. bunun içindir ki, kendimi açıkça bu büyük düşünürün öğrencisi ilan etmişimdir ve değer kuramı üzerine olan bölümün şurasında burasında onun kendine özgü ifade biçimi ile cilveleştiğim olmuştur. diyalektiğin hegel’in elinde maruz kaldığı gizemlileştirme, onun genel hareket biçimlerini kapsamlı ve bilinçli bir şekilde ilk önce hegel’in ortaya koymuş olduğu gerçeğini hiçbir şekilde gölgeleyemez. hegel’de diyalektik baş aşağı durur. gizemsel kabuğun içindeki rasyonel özü bulmak için, tersine çevrilmesi gerekir.
gizemlileştirilmiş biçimi ile diyalektik, var olanı yüceltir göründüğü için, alman modası olmuştu. oysa, rasyonel biçimi ile diyalektik, burjuvazi ve onun doktriner sözcüleri için rezil ve iğrenç bir şeydir; çünkü, diyalektikle var olanı olumlu bir şey olarak kavradığınız anda onun olumsuzlanmasını, zorunlu olarak yok olacağını da kavrarız; çünkü, diyalektik hiçbir şeyin altında kalmaz, özünde eleştirici ve devrimcidir.
kapitalist toplumun çelişkilerle dolu hareketi, kendisini pratik burjuvaya en açık ve seçik şekilde, modern sanayinin içinden geçtiği dönemsel çevrimin inişli çıkışlı seyrinde ve bunun doruk noktası olan genel bunalım sırasında hissettirir. genel bunalım, henüz ön aşamalarında olmakla birlikte bir kez daha yola çıkmış bulunuyor ve hem gösteri alanının evrenselliği hem de etkisinin yoğunluğu sayesinde, diyalektiği, yeni kutsal prusya-alman imparatorluğunun türedilerinin bile kafalarına sokacak.''
--spoiler--
demiurgos: platon’a göre, fiziksel evrenin biçimlendiricisi ve koruyucusu.
--spoiler--
