Kozmogoni veya kozmogeni (zaman zaman kozmojeni) evreninin kökeninin araştırması veya evrenin kökeni ile ilgili teori. Türk Dil Kurumu kozmogoniyi şöyle tanımlamıştır: 'Evren doğumu.' Kozmogoni sözcüğü Türkçeye, Fransızca cosmogonie sözcüğünden geçmiştir, bu sözcüğün ise kökeni Latince cosmogonia sözcüğüne dayanmaktadır. Cosmogonia da Yunanca kosmogonia kökenlidir; Yunanca kosmos 'evren' anlamına gelirken, gonos kökü 'döl, doğmak' anlamlarına gelir.
Kozmoloji terimi ile karıştırılmamalıdır. Kozmoloji, bir başka adıyla evrenbilim, evreni inceleyen daldır. Bu sebeple evreni genel olarak inceler; evreni doğuşundan sonuna kadar inceler, evrenin doğası ve içerdiklerinin doğasına kadar, evrene dair her şeyle ilişkilidir. Bundan farklı olarak, kozmogoni sadece evrenin doğuşu, kökeni ile ilgilidir. Kozmogoni illâ ki bilimsel olmak zorunda değildir; çağdaş bilimin ortaya çıkışına kadar kozmogoni sıklıkla dinî bir karaktere sahipti. Bugün farklı kozmogoni anlayışları incelenirken sıklıkla ayrım yapılır; dinî karakterde olan kozmogoniler dini kozmogoni, bilim bazlı incelemelerse fizikî kozmogoni başlığı altında işlenir.
