16. yüzyıl ikinci yarısından itibarenki dönem için ortaya atılan bir önerme. bu dönemden itibaren devlet bürokrasisinin daha bir oturması ve padişahın daha bir sarayına çekilmesi ile daha çok birarada olduğu etrafındaki hane halkından (hanımlar, cariyeler, haremağaları) daha fazla etkilenir olduğu anlatılır, ki belli bir doğruluk payı olduğu anlaşılan bir husustur. ancak 600 yıl yaşayan; iktidara ortak olma mücadelesi verip duran ve de bu süreçte yükselen / gerileyen toplumsal sınıflara sahip; çok çeşitli özelliklere sahip geniş bir coğrafyaya yayılan ve giderek değişen toplumsal ve siyasi süreçler yaşayan çok sayıda komşusu olan; 16 yüzyıl sonlarından itibaren giderek oturmuş bürokratik yapısıyla eskisi kadar karizmatik padişaha bağımlı olmaktan çıkmış bir devletin sadece harem etkisiyle gerileyeceğini veya o etki olmasa abad olacağını varsaymak da biraz fazla kolaycılıktır diye de düşünmeden edemiyorum.
