italya makyavel'in şu düsturuna inanır; "her fırsatta yinelenen hak savı, sonunda o şey üzerine hukuku tesis ve teşkil eyler" *
din ispanyada bir ahlak etkeni olamamakla, ahlaksızlığı da çoğaltmıştır. (mwtnin dışına, atatürk tarafından "din milleti ihya eder de, batırır da" diye not düşülmüş.)
bir ulus ancak vicdan sahibi olarak yaşayabilir. her türlü ahlakın derin kaynağı vicdandır. dinsel fanatizm, siyasal zulüm ve istibdad, ispanyada kişisel saygınlığı söndürerek (onu) biçimsel mantık kurallarına bağladı. ispanya da dinsel ve siyasal düşünce böyle boğuldu.
kitabın sonuna atatürk tarafından şu not yazılmıştır;
"bir gecede okudum 4/5 eylül. çok enteresandır. tekrar dikkatle okunacak bazı noktalar vardır."
