Biz Türkiye cumhuriyeti devleti yurttaşları olarak hürriyet ve bağımsızlık için verdiğimiz ortak mücadele sonucunda elde ettiğimiz egemenliği, insanlık onuru,barış ve kardeşlik adına bu anayasayla tüm dünya halklarına ilan ederiz.
Devletin yapısı ve işleyişi ,
Türkiye devleti insan haklarına dayanan demokratik bir cumhuriyettir.Kamu hizmetlerinden yararlanılması ve kamu işlerinde görev alma hususlarında herhangi bir dine ve mensuplarına ayrıcalık tanınamaz.Türkiye cumhuriyeti halkı egemenliğini halkoylamasıyla seçtiği temsilcileri vasıtasıyla kullanır.
Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisine aittir.
Meclisin görev ve yetkileri ;
Kanun yapmak,değiştirmek ve kaldırmak,para basmak,savaş ilan etmek,uluslararası anlaşmaları onaylamak,herhangi bir konuda araştırma ve soruşturma komisyonları vasıtasıyla kişi ve kurumlardan bilgi almak,kamu görevlilerini soruşturmak,mahkemeler kurmak yada kaldırmak,Yüksek mahkeme başkanı ve üyelerini,türkiye cumhuriyeti devleti başkanını,cumhuriyet savcı ve hakimlerini yargılamak ve suçlandırmak,hakimlerin tayin ve atalamalarını yapmak,başkanın atayacağı kamu görevlilerini onaylamak,bütçe görüşmeleri yapmak ve onaylamaktır.
Milletvekili seçilme şartları ve hususları ;
yüzbin kişilik seçmenlerin oluşturduğu seçim bölgelerinden geçerli oyların salt çoğunluğunu alan kişiler milletvekili seçilmiş olurlar.Hiçbir aday geçerli oyların salt çoğunluğunu alamaz ise iki hafta sonra en fazla oy alan iki kişi tekrar seçime gider,en fazla oyu alan kişi milletvekili seçilmiş olur.
Siyasi partiler milletvekili adaylarını hakem gözetiminde üyelerinin katıldığı ön seçimle belirlerler.Ön seçimi kazanan parti vekil adayları,milletvekili seçimlerine katılmaya hak kazanırlar.
Milletvekillerinin görev süresi dört yıldır.Birkişi birden fazla milletvekili seçilebilir.
Bağımsız adaylık için ön seçim şartı aranmaz.
Milletvekilleri kendilerine oy veren seçmenlerine karşı sorumludurlar,seçildikten sonra türkiye yurttaşlarını temsil ederler.
Milletvekili seçme ve seçilme yaşı 18 dir.
Milletvekili seçilecek kişilerin türkiye cumhuriyeti vatandaşı olmaları,en az 10 yıl türkiyede ikamet etmiş olmaları ve halen seçim bölgelerinde ikamet ediyor olmaları gerekmektedir.
Milletvekilleri görev yaptıkları süre içinde devletten maaş alırlar ve başka bir kamu görevinde çalışamazlar.
Diğer hususlar ;
Meclis toplantı yeter sayısı üyelerin 3/1 çoğunluğudur.
Karar yeter sayısı meclis üye sayısının 1/4ünden az olmamak şartıyla salt çoğunluktur.
Siyasi partilerin kapatılmasına meclis üyelerin 3/2 çoğunluğu ile karar verebilir.
Meclis başkanın vetosunu üyelerin 3/2 çoğunluk ile hükümsüz kılabilir.
Meclis başkanı,üyelerin 3/2 çoğunluğu ile suçlu ilan edebilir.
Meclis uluslararası anlaşmaları,üyelerin 3/2 çoğunluğu ile kabul edebilir.
Meclisin iç tüzüğü ve çalışma biçimi kanunlarla düzenlenir.
Yürütme yetkisi başkana aittir.
Başkanın görev ve yetkileri ;
Yürütmenin başı olarak iç ve dış siyaseti belirlemek,uluslar arası anlaşmalar yapmak,sekreterlerini,kamu görevlilerini,sivil ve askeri yüksek bürokrat ve memurları,üniversite rektörlerini,büyükelçileri ve diğer kamu görevlilerini atamak ve işlerine son vermekyüksek mahkeme başkanı ve üyelerini atamak,şüpheli ve hükümlüleri affetmek,cezalarını hafifletmek yada ertelemek,Orduyu savaşa hazırlamak ülkenin savunmasını sağlamak,orduya taarruz emri vermek ve orduları yönetmek,kanunları veto etmek,kanunları ve anlaşmaları onaylamak,
Başkanın seçilme şartları ve hususları ;
Başkan yardımcısı ile birlikte girdikleri genel seçimler sonucu geçerli oyların salt çoğunluğunu alarak halk tarafından 4 yıl için seçilir.Hiçbir aday geçerli oyların salt çoğunluğunu alamaz ise iki hafta sonra en fazla oy alan iki kişi tekrar seçime gider,en fazla oyu alan kişi başkan seçilmiş olur.
Başkan seçilebilmek için türkiye cumhuriyeti vatandaşı olmak 15 yıl türkiyede ikamet etmiş olmak,35 yaşını doldurmuş olmak ve yüksek eğitimini tamamlamış olmak gereklidir.
Siyasi partiler başkan adaylarını üyelerinin katıldığı hakem gözetiminde seçim ile belirlerler.Ön seçimi kazanan parti başkan adayı,türkiye cumhuriyeti başkanlık seçimlerine katılmaya hak kazanırlar.
Bağımsız başkan adayı olabilmek için yüzbin vatandaşın imzalı başvurusu gerekmektedir.
Diğer hususlar ;
Başkan halka karşı sorumludur seçildikten sonra tüm türkiye devletini ve milletini temsil eder.
Başkan görev yaptığı süre içinde devletten maaş alır ve başka bir kamu görevinde çalışamaz.
Başkan yardımcısı başkanın herhangibir sebepten dolayı görevden ayrılması sonucu bir sonraki başkanlık seçimlerine kadar başkan olarak yetkilerini kullanır.
Bir kişi en fazla iki defa başkan seçilebilir.
Başkan devlet başkanıdır.Devletin ve milletin bütünlüğünü temsil eder.
Başkan türkiye cumhuriyeti ordularının başkomutanıdır.
Başkanın veto etmediği yada onaylamadığı kanunlar 10 gün sonunda onaylanmış sayılırlar.
Yargı yetkisi yüksek mahkeme ve yerel alt mahkemelere aittir.
Yüksek yargı kanunların anayasaya uygunluğunu gözetir ve yüksek temyiz makamıdır.
Yerel alt mahkemeler konusunda uzmanlaşmış ihtisas mahkemeleri şeklinde çalışırlar.
Yüksek mahkemeye tüm iç hukuk yollarını tüketmiş olan kişisel hak ihlalleri için başvurulabilir.
Yüksek mahkemenin idari yapısı,idari işleyişi ve yetkileri kanunlarla düzenlenir.
Başkan hakkında yapılan meclis soruşturmaları ve ceza yargılamalarına yüksek mahkeme başkanı başkanlık eder.
Temel insan hakları ve yurttaş hakları beyannamesi.
Türkiye cumhuriyeti devletinde doğan her kişi türkiye cumhuriyeti devleti vatandaşı olmayı hakeder.
Her yurttaş kanun önünde eşittir.
Her yurttaşın temel hizmetlerden yararlanma,bilgi edinme,mülk sahibi olma,iş kurma hakkı vardır.
Yaşama hakkı,vücut bütünlüğü ve konut dokunulmazlığı vazgeçilemez haklardandır.
Kimse zorla çalıştırılamaz,angarya yasaktır.
Teşebbüs hürriyeti,fikir ve ifade hürriyeti,din ve vicdan hürriyeti,toplantı ve gösteri yapma hürriyeti yokedilemez,ortadan kaldırılamaz.
Hiçkimsenin özgürlüğüne,malına ve mülküne mahkemeler tarafından karar verilen ve belirli bir süre uygulanacak olangeçici tedbir dışında , sınırları belirlenmiş kanunlara uygun ,adil ve şeffaf bir şekilde yapılan mahkeme sonucunda suçlu bulununcaya kadar dokunulamaz,kısıtlama getirilemez el konulamaz.
Yapılan vergi,harç ve diğer devlet hizmetleri ie ilgili olan fiyat artışları mecliste kabul edildikten 2 yıl sonra yürürlüğe girer.
Devlet topladığı vergilerle temel ve zaruri hizmetler dışında teşebbüste bulunamaz,piyasaya müdahele edemez,fiyat belirleyemez.
Hiçbirkimsenin mallarına,taşınmazlarına rızası olmadan ve piyasadaki tam değer karşılığı ödenmeden devletleştirme yapılamaz.
Kimse zorla fikrini,düşüncesini ve dini inancını açıklamaya zorlanamaz
Kimse sahip olduğu haklar açık şekilde yüzüne okunmadan ve tebliğ edilmeden kanun gücüyle tutuklanamaz alı koyulamaz.Kimse 2 günden fazla hakim kararı olmadan tutuklanamaz.tedbir olarak kimse 3 yıldan fazla tutuklu olarak yargılanamaz.
Anayasal düzene karşı işlenen suçlar ve cinayet suçlarında zamanaşımı işlemez.
Siyasi partiler,dernekler,vakıflar,sivil toplum kuruluşları,gazete ve dergiler,diğer tüm yazılı görsel ve sosyal medya unsurları terör ve terörü övme suçlarının dışında kapatılamaz.
Geçmişte işlenen suçlara dair kanun çıkartılamaz,kimseye adil bir mahkeme huzurunda yargılama yapılmadan ceza verilemez.
Sürgün ve idam cezası verilemez.
Hiçkmseye insan onuruna aykırı şekilde muamele yapılamaz ve ceza verilemez.
Bu anayasa metninin bir kısmı yada tamamı ,yapılan hür ve adil seçimler sonucu bölgelerinden seçilerek gelen milletvekillerinin oluşturduğu mecliste vekillerin 5/1 çoğunluğunun teklifi üzerine 3/2 çoğunluğun evet oyları ile değiştirilebilir.5/3 çoğunluğa ulaşılması halinde bu teklif 60 gün içinde halkoylamasına sunulur.Halkoylamasında geçerli oyların salt çoğunluğu evet oyu vermiş ise değişiklikler kabul edilmiş sayılır.Anayasanın bir kısmının yada tamamının değiştirilmesi yada ortadan kaldırılması başkabir yol ve yöntemle mümkün değildir.Meclis bu yetkisini devredemez ve ortadan kaldıramaz.Bu anayasa maddesi değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.
