Ekranda gösterilecek resimleri oluşturmakla sorumludur.
işlemciden aldığı verileri(ikili), resme dönüştürerek ekrana yollar.
Ekran kartı aslında CPU ile ekran arasında çevrim işi yapar.
Günümüzde SVGA ve daha gelişmişi XGA ekran kartı standartları kullanılır.
Aralarında çözünürlük ve desteklenen renk miktarında farklılıklar vardır.
1981 yılında ilk IBM PCdeki ekran kartıdır.
720*350 Piksel çözünürlükte çalışan
tek renkli
grafik gösteremez.
Kullanıcı ekranda sadece harfleri, sayıları, özel karakterleri ve ASCII karakter özel grafik simgelerini görebilir.
Bilgisayarın ilk yıllarında kullanılan bu kartların çalışma frekansı 14.8Khz/50Hz yatay/düşeydir.
Ekran Kartının Yapısı ve Çalışması
Görüntünün oluşturulmasında ve monitöre aktarılmasında etkin rol alan temel bileşenler şunlardır:
Grafik işlemci (GPU): Ekran kartının beyni gibidir.
Görüntü hesaplamalarını ve görüntü işlemlerini mikroişlemciye (CPU) yansıtmadan ekran kartında gerçekleştiren bir yongadır.
Yaygın GPU üreticilerinden NVIDIA ve ATI sayılabilir.
VGA BIOS: Ekran kartının çalışmasını sağlayan komutlar içermektedir.
Yani ekran kartının ne zaman ne iş yapacağını bu bileşen belirlemektedir.
Video RAM: Grafik işlemci görüntüyü oluştururken hafıza olarak ekran kartı üzerindeki hafızayı kullanmaktadır.
Bu da ana belleğin sadece CPU tarafından kullanılarak performansın artmasına sebep olmaktadır.
Günümüzde bazı ekran kartları, hem kendi üzerindeki hem de anakart üzerindeki hafızayı beraberce PCI Expressin sağladığı yüksek band genişliği sayesinde kullanabilmektedir.
Bu konuda her iki işlemci firmasının kendine has teknolojileri;
ATI nin HyperMemory ve NVIDIAnın Turbo Cache dir.
RAMDAC (dijital-analog çevirici): Ekran kartının görüntü belleğindeki dijital (sayısal) verileri monitörde görüntülenecek analog sinyallere dönüştürerek ekran kartının monitör çıkışına gönderir.
üç ana renk (kırmızı, yeşil ve mavi)
RAMDACin verileri dönüştürme ve aktarma hızı, ekran tazelenme hızını belirler.
Bu hız Hz cinsinden ölçülür.
Örneğin monitörün ekran tazeleme hızı 70 Hz olarak ayarlanmışsa görüntü saniyede 70 defa yenilenir.
LCD ekranlar dijital sinyalleri görüntülediklerinden ekran kartının görüntü belleğindeki görüntülenecek veriler RAMDACe gitmeden direkt ekran kartının DVI (digital visual interface) çıkışına aktarılır.
1.Bilgisayarın işlemcisi tarafından işlenen veriler anakart ile ekran kartının görüntü belleğine aktarılır.
2.Görüntü işlemcisi görüntü belleğindeki verileri işler ve görüntü hesaplamalarını yaptıktan sonra görüntü belleğine gönderir.
3.Bu veriler buradan RAMDAC birimine gider.
4.Görüntü belleğindeki bilgiler RAMDACe aktarıldıktan sonra bu bellek boşalır.
5.Boşalan belleğe görüntü işlemci tekrar veri iletir.
6.RAMDAC bu dijital verileri monitörde görüntülenecek analog sinyallere dönüştürüp ekran kartının çıkışına gönderir.
Ekran Kartı Özellikleri
Çözünürlük
Görüntü üzerinde her rengi oluşturmak için kontrol edilebilecek noktaya piksel denir.
Çözünürlük ise ekranda görünen piksel sayısıdır.
Çözünürlük 800x 600 ise yatayda 800, düşeyde 600 piksel olduğunu gösterir.
Çözünürlük artarsa görüntü kalitesi de artar.
Çözünürlük değeri ne olursa olsun nesneleri piksel değeri değişmez.
Çözünürlük artırılırsa belleğe olan ihtiyaç artmaktadır.
Renk Derinliği
Renk derinliği bir pikselin alacağı renk miktarıdır.
Renk derinliği artarsa her pikselin alabileceği renk sayısı da artar.
Piksellerin renk çeşitliliğinin artması görüntünün gerçeğe yakın olmasını sağlar.
Piksellerdeki renkler kırmızı, yeşil mavi (RGB) renklerinin karışımından oluşur.
Renk derinliği arttıkça piksellerdeki veri miktarı da artar.
Bu artış ekran kartı görüntü işlemcisinin işleyeceği veri miktarını da artırır ve daha fazla görüntü belleğine ihtiyaç duyulur.
Tazeleme Hızı
Bir ekran kartında, ekran kartı belleğinin (video belleği) içeriğini okumaktan sorumlu aygıt RAMDAC'tir.
RAMDAC bir dijital analog çeviricidir.
RAMDACin veriyi dönüştürmesi ve aktarması tazeleme hızını belirlemektedir.
Bir ekran kartının tazelenme hızı, RAMDACin görüntü sinyallerini saniyede kaç kere monitöre göndereceğini belirlemektedir.
Tazeleme hızı düşük olursa görüntüde titreşime neden olur. Ekran kartı tazelenme hız birimi Hz (hertz) dir.
Interlacing
Yüksek çözünürlükte görüntü sağlamak için geliştirilmiş bir tekniktir.
Her tazeleme sırasında ekranın sadece yarısı tazelenir.
Önce tek numaralı sonra çift numaralı satırlar tazelenerek yüksek çözünürlük hızı sağlanır.
Bu tekniği kullanan monitörlerde animasyonların görüntülemesi sırasında sorun çıkmaktadır.
Ekran Kartı Çeşitleri
Fiziksel yapısına göre ekran kartları
onboard (tümleşik) ve
haricî (genişleme yuvalarına takılan)
ekran kartları olmak üzere ikiye ayrılır
Veriyolu standardına göre ekran kartları;
ISA, PCI, AGP, PCI-X ve PCI-e şeklinde gruplandırılabilir.
Çıkış Arayüzleri
Bilgisayardaki görüntüyü aktarmak istediğimiz ortama uygun kart çıkışlarının olması gerekmektedir.
SVGA:
DVI
S-VIDEO
SVGA: CRT monitörler için kullanılır. Bazı LCD ve plazma monitörlerde desteklemektedir.
Fakat elektiksel gürültü ve resim bozma gibi dezavantajları vardır.
DVI: SVGA nın yerini almaktadır. Dijital cihazlar(LCD, Plazma ve projeksiyon) için üretilmiştir.
Ama hem dijital hemde analog olarak çalışabilmektedir.
SVGA nın eksikleri burada görülmez.
DVI-D: Sadece dijital
DVI-A: Sadece analog
DVI-I: Hem analog hem de dijital
S-VIDEO: TV, DVD oynatıcı, oyun konsolu gibi ürünlerde kullanılır.
Bilgisayardaki görüntüyü TV ye aktarmak için kullanılır.
