ilk evvela bu konuda konuşabilmek için biraz humanizmi tanımlamak gerekir; Humanizm temel olarak insanın değerlerini ve etkinliğini vurgulayan felsefi bir bakış açısıdır. Ve bu bakış açısında eleştirel düşünce ile birlikte temel olarak iki düşünce sistemine dayanır. bunlardan biri rasyonalizm diğeri de emprisizmdir. Günümüzde humanizm ile sekülarizmin aynı gittiğini düşünürsek humanizmin salt islam ile değil herhangi bir din ile de bağdaşmaması kadar doğal bir olgu yoktur.
Özellikle Fransız devriminden sonra humanizm doğaüstü bir varlığa göndermede bulunmadan insan üzerine kurulu etik düşünceleri imlemeye başlamıştır. Hegel'in fenomenolojisi'nde, "Gewissen"(vicdan) kısmında "moralitat" bu yönü ile ele alınır. çünkü herhangi bir doğa-üstü varlık temeli ahlak düşüncesinin yarattığı çelişkiler, Kant'ın ortaya koyduğu ahlakın aksiyomlarının çelişkisi ile yarattığı ikilem vurgulanır. bu Çelişkiler herhangi bir ahlak sistemine dayalı olmayan "vicdan düşüncesinde" aşılacaktır. Bu da islam ile herhalukarda çelişir.
Bunun dışında, bilhassa fransız devriminden sonra, humanizm daha çok dindışı bir imlem ile kullanılmaya başlandı. Devrimden sonra, bilhassa Rousseau'nun da katkıları ile bu iş ideolojik kullanım artmıştır. Burke ile Rousseau arasındaki tartışma bu kullanımın değişimi ile ilgili en dikkate değer değişimdir. Fakat bu değişimde en büyük zararı kilise yaşamıştır; çübkü humanizmin en temel aksiyomları, "herkesin eğitim hakkına sahip olması"ydı, hali ile bu tip düşünceler eğitim tekelini elinde bulunduran kilisenin kanına dokunuyordu. Çünkü insanlar da artık okuyup yazabilecek, en önemlisi, incil'in dilini anlayabilecekti.
Anarşizmin öncülerinden olan Proudhon ona daha çok "insanlığa tapınılması" şeklinde bir anlam bahşetti, Renan da benzer anlamlar ile humanizm kavramını kullandı.
Genel itibari ile islamın humanizme karşıtlığı yukarıdaki kullanımlarından ötürü karşıt olarak ele alınıyor. Humanizmin "filantropik" bir kullanımı da mevcuttur. Bu insan temelli felsefenin ve Rönesas düşüncesine bir hayranlığı da taşır. Ama temel olarak "insan temelli olması", doğaüstü bir varlık temelli olmaması en önemli özelliklerinden biridir.
Ama bir anlamda "islam humanizmi"nden bahsedilebilir. Ama burada islam humanizmi denildiğinde, "islam dünyası içinde yaşanan" bir humanizm, daha doğrusu islamın altın çağında üretilen insan temelli felsefe, edebiyat ve düşünce kastedilmektedir. Öteki anlamda bakıldığında, islamda değil hiçbir semâvi dinde hümanizm yoktur.
