sosyalizm ile komünizm arasındaki farklar, sosyalizm ile kapitalizm arasındaki farklar kadar büyüktür. sosyalizmde sınıfsallık ve sınıfsal farklılıklar ile kafa-kol emeği arasındaki çelişki devam eder, devlet hala vardır ve merkezidir. fakat bir süre çelişkisi artar, devlet toplumsallaşarak(üretim sürecinden tutun, yönetim sürecine kadar tüm kararın yerel komiteler tarafından alınması) baskı niteliğini kaybeder. devlet sönümlenir ve yok olur. üretimin devamlılığını ve ilermesi için bu farklar tetiklenir. işte o noktada sosyalizmden komünizme geçilir. bu ancak parça parça kurulacak, evrimsel bir gelişmedir.
peki evrimsel gelişme, zorunluluk mudur? eğer insanlık ilerlemek için devam etmek istiyorsa ve kendinin devamlılığını istiyorsa bu zorunluluk gerçekleşir fakat eğer bunu istemiyorsa şimdiki gibi savaşlar ve ölümlerle, sömürüyle kendini yaşatamaz ve yok olur.
diğer yandan insan doğası tüm tahrifatlara rağmen var olan maddi koşullara göre şekillenir. binlerce yıllık insanlık tarihinde, henüz daha uyguarlığın şafağında olan bizler insan doğasının maddi koşullarını görmemezlikten gelebilir mi? tüm bu yaşanılanlara karşın insanlara hala bencillikten nefret etmekte ve toplumsal dayanışmayı kutsamaktadır. o halde hangi sistem insanlığın maddi koşullarına daha çok bağlıdır? hangisi ütopyada ısrar hangisi realizmdir? bunu görmek gerekiyor işte.
