dun bir arkadaimla einstein'dan yola cikarak yaptigimiz tartismanin ister istemez bas rolu olmus bilim adami.
kabul etmek gerek, her sey ahmet cakar'in beyaz futbolda albert einstein'a sallamasiyla basladi. bizim arkadas bu videoyu facebook da sohbet ettigimiz grupta paylasti. ben her hafta beyaz futbolu izleyen biri olarak zaten bu konusmalardan haberim vardi ve sakasina "einstein adam degildir" dedim. bir yandan da einstein'in karisiyla yaptigi sozlesmeyi okumus ve garipsemis bir insan olarak, kisiligi gercekten sorunlu olabilir diye de dusunmedim degil. elbette einstein'in bilim adamligina laf etmedigim, etmemin de haddime olmadigi gun gibi ortadadir.
arkadasim bunun uzerine bana "su an bilim tarihini siktin attin" dedi. maalesef bu arkadasim da universite son sinifta aldigi bilim tarihi dersine paralel olarak cesitli einstein filimleri ve belgeselleri izlemis yuzlerce kisiden biriydi. bana boyle cikmasinin sebebi buydu. utanmadan ekledi bir de, "einstein 30 senede bilimi 300 sene ileri goturmustur". yahu dedim el insaf. bu yargiya nasil varabilirsin. sana bir suru kisi sayarim en az einstein kadar bilime katki yapmis. einstein biraz populer kulturun abartmasi dedim.
burdan sonra sevgili arkadasim konuyu "ben einstein'i reddediyorum" a getirdi. bana "einstein newton fizigini yikmistir" diye bikbikledi durdu. bana einstein'in newton fizigini yiktigini anlatmak icin de su videoyu yolladi:
bu videoyu izledikten sonra sayin cok bilmis arkadasima bu videodan newton fiziginin yikildigi sonucunu nasil cikardin dedim biraz da makine muhendisligi okumus olmamin ve bu nedenle dinamik bilgimin iyi olusunun getirdigi artistlikle. bana ne dese begenirsiniz "videonun sonunda newton yanilmisti, einstein hakliydi diyor adam" dedi. ya tamamda kardesim dedim, "senin bugune kadar ogrendigin fizik bilgilerinden yola cikarak bu videonun bu kismi ile newton fizigini yalanlayamazsin."
burdan sonra bana "sen nasa'nin yaptigi deneyi yalanliyor musun, he he einstein yanlisti, newton en buyuk" gibi guya beni milletin icinde rezil etmeye yonelik bir girisime girdi. bir nevi tribunlere oynadi. "einstein'in ilgili makalesini okudun mu, ne dedigine hakim misin, bu videodaki serbest dususun neden newton mekanigine uymadigini anlatabilir misin" diyorum, papagan gibi beni einstein'i yalanlamakla sucluyor.
icimden sabir cektim bol bol. allah fikir sahibi olmadan bir seyleri koru korune savundurmasin. konusma uzadi gitti sonuc olarak. onune einstein'in gercekte ne dedigine, ve newton fiziginin gunluk hayatta gecerli olduguna dair bir seyler koydum. videonun birinde adamin biri ne formul, ne oncul, ne sonuc hicbir sey soylemeden, iki kelime laf soyledi diye her seye inanamasini, inaniyorsa bile bi acip bakmasi gerektigini acikladim.
sonuc olarak, newton cagina gore buyuk bir is yapmistir. yaptigi gozlemler 1600 lu yillarin ikinci yarisi ve 1700 un baslarinda yasamis biri icin harika seylerdir. tek bir kelimeyle "einstein newton fizigini yikmis, einstein en buyuk" demek cok buyuk cehalettir. unutulmamalidir ki newton'un yasadigi devirde tum gozlemler sadece makro boyutta ve einstein'in yasadigi 1900 baslarina kiyasla 250 sene eski bir teknoloji ile yapilmaktaydi.
ek olarak sunu da soylemek gerekir, tum bunlara ragmen newton buldugu sonuclardan tam manasi ile tatmin olmamisti. cunku kitabinadki aciklamada, "cisimler birbirlerini bilinmeyen bir kuvvetten dolayi ceker" demisti ve o bilinmeyen kuvvetin ne oldugunu bulmaya da omrunu adamisti. elbette o donemlerde newton mikro ya da nano hatta nano alti skalada calisamazdi. bundan dolayidir ki her seyi tam manasi ile acikliga kavusturamazdi.
bundan 300 sene sonra, bilim daha kucuk skalalarda yapilmaya baslandikca birisi de cikip, "einstein'in teoremi de su acidan yanlismis" diyebilir elbet. zaten bilimin dogasinda bu vardir. bundan dolayi hicbir bilimsel veriye de mutlak dogru gozuyle bakip tapmamak gerekir.
okuyan yazarlara not: boyle uzun uzadiya bir yaziyi turkce karakter kullanamadan yazdigim icin kusura bakmayin. turkce karakteri olmayan bir klavye kullanmanin zorluklarini cekmekteyim. eve gittigimde duzeltecegim.
