geçersiz olsa, mantıksızlığıñ daniskasını gösterecek ilkedir.
öncelikle eylemsizlik ilkesi, "duruyorsa durmaya, sabit hızdaysa sabit hızda gitmeye devam eder" falan değildir. Bu olsa olsa ilkeniñ soñucudur.
eylemsizlik ilkesi, en temel olarak, herhangi bir neden yoksa cisimlerin eylemsiz kalacaklarını söyler. eylemsizlik ise, cismiñ konumunu ne kadar koruduğudur.
hemen zihinlere düşecek olan "madem öyle, cisim neden eylemsiz kalsın ki?" sorusu yanlış bir sorudur. doğru yanıt alabilmek için doğru soruyu sormak gerekir. doğru soru, "neden eylemsizliğini bozsun ki?" şeklindedir! gerçekten de cisim durup dururken eylemsizliğini bozmayacaktır. çünkü hareketini değiştirmesi için bir nedeni olması gerekir!
yiñe de kuantum alañ kuramınıñ ortaya atılması ve bugün artık kütleçekim dışındaki étkileşimler için standard model hâline gelmesi sâyesinde éylemsizlik ilkesini artık daha iyi añlıyor olduk. buna göre eylemsizlik ilkesi, özünde bir soñuçtur, temel değil.
gerçekte parçacıklar her türlü saçma sapan hareketi nedensiz olarak yapar! bir bakıma tüm olası hareketleri yapabilir. hiçbir kısıtlama yoktur. konumunu koruması, hızını koruması vs. bunlarıñ hiçbiri bir parçacık için geçerli değildir. ancak tüm olası hareketleriñ tümünü birden "yaşar"! bunu biraz açayım.
A noktasından B noktasına gitmiş bir parçacığı ele alalım. yani, parçacığı bu noktalarda ölçtük, arada nasıl gittiğini ölçmedik. işte bu parçacık, aradaki tüm olası yolları, tüm olası şekillerde kat etmiş gibi davranır. ancak bu yol olasılıkları tıpkı vektörleriñ toplanması gibi birbirleriyle toplanırlar ve ortaya "birleşke bir yol" çıkar.
işte bu birleşke yolu gerçekten gitmiş olur!
eğer bu olası yollar birbirleriyle simetrikse, yani parçacığı kısıtlayacak engelleyecek, bazı olası yolları ortadan kaldıracak başka unsurlar yokas, parçacığıñ olası yollar toplamından çıkacak bu birleşke, a noktasından b noktasına düz bir çizgi oluvérir.
işte eylemsizlik ilkesi, bu yüzden kuantum alan kuramının temeli değil, sonucudur.
