dine 'yabancı unsurlar'ın karıştığını gösteren önermedir. 'ben hak *'kım' anlamına gelir. tasavvufi düşüncenin temelini oluşturur. bu tür düşünceler islam'ın iran, Hindistan.. gibi bölgelere yayılmasından sonra ortaya çıkmıştır. Ortodoks islamı (yani ehl-i sünnet/ya da biz ona resmi devletin din anlayışı diyelim veya resmileşmiş din anlayışı) ilk başta bu düşünceyle sıkı bir mücadeleyi girişmiş ve hallaç-ı mansur ve buna benzer birçok kişiyi idam etmiştir. fakat idamlardan ve bu toplulukları dışlayıp 'batıni' diye suçlamaktan bir sonuç alamayınca başka çözüm yollarına girişmeye başladılar. çünkü yabancı devletler bu tasavvuf gruplarını ülkede karışıklık ve isyan çıkarmak için sürekli kullanmaktaydı. bunu önlemek için abbasi döneminde 'nizamiye medreseleri'ni açan vezir nizam-ı mülk bu okulun başına imam Gazali'yi atadı. ve imam gazali aracılığıyla 'tasavvufu öven ve meşrulaştıran" kitaplar yazdırdı. bu bir 'Devlet projesi' idi. böylelikle batıni diye dışlanan tasavvuf akımları Ortodoks islam anlayışına yaklaştırıldı ve batıni yönleri 'törpülendi'. idamlar ve katliamlar bu şekilde azalmış oldu. fakat bu bazı sonuçları doğdu. tasavvuf ve batıni anlayış hızla islam ülkelerinde yayıldı ve islam medeniyetini kuran bilim,sanat, kültür ve özellikle de felsefe bu tasavvuf babaları tarafından kötülendi ve bu dünyadan 'el etek çekilmesi gerektiği' öğretisi yayıldı ve Müslümanlar yavaş yavaş okumayı, yazmayı , düşünmeyi terkederek gökten 'ilhamın, keşfin" gelmesini beklemeye koyuldular. çünkü gerçek ilim, tasavvufa göre 'keşif'le gerçekleşmekteydi. sonuç: islam medeniyeti yok oldu.
hamiş: yahu durup bi düşünün bakalım sevgili peygamberimiz 'ben Allah'ım, ben allah'ım' diye ortalıkta geziyor muydu ve insanları eğitmek için 1001 gün veya 40 gün hizmetçi yapıyor muydu?
