dinin tarihin kimi dönemlerinde toplumları pasifize etmek için kullanıldığı olmuşsa da, tam tersine hak kavgası üzerine kurulu bir ''karşı devrim'' niteliği taşıdığı da olmuştur. misalen muhammed'in 23 yıllık mücadelesi. ben muhammed'in bu gayretinde herhangi bir pasifleştirme dürtüsü göremiyorum, aksine bir uyanışın simgesidir muhammed ve davası.
dolayısı ile bu genelleme tamamı ile doğru olamaz.
