bizler pers tarihini tabiki savaşı kazanan yunan tarihcilerden biliyoruz.
savaşı kazanan daima oynamalar yapar ve persler hakkında sizin de şaşıracağınızı düşündüğüm
anektodlar paylaşacağım.
iran ve çevresinde arkeologların kazılarda bulduğu çok sayıda taş araç-gereç ve tabletlerden
pers imparatorluğu hakkında dudak uçuklatan (yunanlıların anlattığıyla bir ilgisi olmayan) bilgilere
rastlıyoruz.
zazalar konusuna gireceğim lakin önce pers imparatorlugunu şöyle kısadan bir geçelim.
-yunanlıların anlattığı ve hollywood'un lanse ettiği üzere persler barbar yaftası kesinlikle yanlıştır.
yunanlılar barbar persler ise modern çağdaş ve zamanının ötesindeydi.
-persler tarihin ilk imparatorluğuydu 19 milyon km2 toprağı ile bilinen dünya'nın hemen hepsine hükmediyorlardı.ilk imparatorları sirus'dur.
-14 farklı şehir devletinin içinde yaşadığı perslerde yine 14 farklı dil konuşuluyordu.
lakin persapolis'te(başkentleri) büyük toplantı saraylarında politika konuşulduğu sırada ve buna ek ekonomik alış veriş
halklar arası daha kolay olsun diye ortak bir dil geliştirmiştir persler.bu ortak dil sayesinde şöyle bir şey anlıyoruz ki gerek toprak büyüklükleri gerek ortak dil kavramlarına baktığımız zaman
ilk dünya devleti ve ortak dil projesini gerçekleştirmek istediğini görürüz.(şuanki abd hayali)
-perslerin 2 adet tanrısı vardır kendisinden sonra tüm semavi dinlere ilham veren (bkz: ahuramazda) ve
(bkz: ehrimen)dir.
ahura mazda iyiyi ehrimen kötüyü temsil ederdi.
persler onlarca devlet ve halkın temsilcilerini devasa toplantı salonlarında ağırlardı.
sutunların kolonların metrelerce kalınlık ve yukseklikte olduğu bu toplantı salonu
bir kerede rahatlıkla 10 000 kişiyi ağırlayabiliyordu.
ve mimari harikası olarak herkes her uctan gelen sesi duyabiliyordu.
kazılarda ortaya çıkarılmış bir resim. persapolis-şimdiki iran. toplantı salonları:
-persler statü olarak aynı olduğun insanla dudaktan kendisinden yüksek olanı yanaktan öperdi...
-imparatorluk en iyi zamanlarını darius zamanında yaşamıştır.
oğlu xexes'i 300'den biliyorsunuz zaten.(nasıl kötü anlatıldığı da utanç verici)
zazalar ise ülkemizde yaşayan kardeşlerimizdendir.
kökeni hakkında çokca yanlış bilgi dolaşmaktadır.
kimine göre kürt kimine göre türktür.
lakin zazalar aslında büyük iskenderin darius'u yeni persapolise gidip orayı almasından sonra
oradan sürülen (700) kişilik hanedan üyeleri veyahut saray halkıdır.
anadoluya doğru kaçmak zorundadırlar.
bunun nedeni büyük iskender onlara gidin dedi lakin öldürmedi,
topraklarımda güvende olacaksınız size özellikle saldırılmayacak dedi.
zazalar ülkenin doğusuna hindistana kaçsaydı oradaki barbar kabileler tarafından katledilirdi.
onlarda iranın batısına türkiyenin doğusuna kaçtılar.
türkiye'de şuan 6 milyon zaza vardır.3.5 milyonu sunni 2,5 milyonu ise
alevidir.
zazalar daha sonra doğuda bir kısımda olsa asimile olarak, kendilerini kürt sanmaya başlamışlardır.
hatta ve hatta zazacaya kurtcenin lehcesi deniyor ki aslına bakarsanız çok alakası yoktur.
zazacayı illa inceleyeceksek türkçe ile daha çok kelime alış verişine girmişlerdir.
şimdi bu yukardaki ilk teoriydi ve güçlülerinden bir teoriydi.
şuan ise bir diğer anektodu paylaşacağım.
genellikle dersim ağırlıklı yaşayan zazaların kökeni hakkın bir diğer idda ise şudur.
horasanlıdırlar.
hazar denizinin güney batısında (tahranın kuzeyinde) deylem/daylam bölgesinde, pers öncesi halklardan bir topluluk yaşardı: deylemliler/daylamlılar!
irandaki büveyhoğulları devletini (932-1056) bunların kurduğu biliniyor.
bu halk 13üncü yüzyılda moğol istilasından kaçarak anadoluya geldiler. anadoluda yaşadıkları bu bölgeye kendi adlarını verdiler.
dersimin ismiyle ilgili bir başka teoride farscadan geldiğidir.
der-sim olmak üzere (bkz: gümüşkapı) anlamı taşımaktadır.
sonuç olarak elimizdeki en güçlü bulgular pers imparatorluğunu işaret eder
lakin zazacadaki kelimelerin kürtçeyle olduğu kadar batıdaki türkçeyle de çokca benzerlik göstermesi
horasandan gelme oldukları iddialarını güçlendirmiyor değil.
ama kesin olan bir şey var ise o da kürt olmadıklarıdır.
insanlar aşırı alıngan kürt kardeşlerim sinirlenmesin kürt olmamak iyi yada kötü bir şey değildir
türk olmamak ingiliz olmamak gibi...anlatmak istediğim aşağıla veyahut ayrıştırma amacı gütmeden
2 topluluğun farklı kökenlerden geliyor oluşu.
