timur ülkemizde çok yanlış tanınan bir isim. bu yanlışları sizin için sıralıyorum.
"timur çok barbar'dı taş üstünde taş, baş üstünde baş bırakmadı alimleri kesti her yeri yağmaladı"
- timur hümanist bir lider değildi. düşmanına bir acıması yoktu. fakat barbar'da değildi. herat ve buhara gibi şehirleri ilim merkezine çevirdi. kendi zamanından bugünlere çok sayıda eser bıraktı. ilmi eserlere kesinlikle dokumayıp onları muhafaza etti. alimlere çok hürmet etti. fakat kendisine yalakalık için gelen alim kılıklılarının kellesini vurdurdu.
"timur dinci osmanlı'yı parçaladı attı"
- bunu söyleyen adamı gördüğünüz yerde vurun. çünkü timur bayezid ile karşılaştırıldığında çok daha fazla dindar kalır. nakşibendileri yıllarca sahiplenmiştir. iran'da ne kadar sünni olmayan varsa kökünü kazımıştır. şah ismail gelene kadar iran'da şiiler kafasını kaldıramamıştır. aynı devirde osmanlı'da ise bektaşi dedeleri rahatça geziniyordu. osmanlı balkanlardan gayri-müslimleri devşirip yeniçeri adı altında savaştırıyor diye alaya almıştı. bugün iran'da muaviye ile birlikte en çok nefret edilen kişi timur'dur. ayrıca şii olan karakoyunlular timur önünden kaçarak osmanlı'ya sığınmıştır ama düşmanları sünni akkoyunlular timur'a sadık kalmışlardır.
"altınordu'yu yıktı ve ruslar tarih sahnesine çıktı"
- timur hakkında bir diğer iftira budur. her devrin şartları farklıdır. toktamış han timur sayesinde tahtı ele geçirmiştir. devamında timur desteğiyle altınordu'nun en güçlü zamanlarını yaşatmıştır. moskova'yı yağmalamıştır. fakat timur'a karşı gelmiştir. çok güçlü olduğunu düşünüp timur'un azerbaycandaki topraklarını işgal etmiştir. bu yüzden timur altınordu'yu büyük yenilgiye uğratmış ve başkentini yağmalamıştır. fakat bu yenilgiye rağmen altınordu 100 yıl daha yaşamıştır. en sonunda parçalanırken bile yeni tatar hanlıkları kurulmuştur. kırım, kazan, nogay, astrakhan, kasım ve sibir hanlıkları kurulmuştur. 100 yıl sonra parçalanan devlet için timur suçlanamaz. bu 100 yıl içerisinde tatarların aksine ruslar moskova knezliğinin egemenliği altında birleşmiştir. modern silahları kullanmıştır. atlı-okçuları ile meşhur tatarlar tüfek karşısında çaresiz kalmıştır. en önemlisi aralarında birlik yoktur. ruslar birleştiği halde kırım hanlığına vergi ödemekteydi. rusya kazan ve astrakhan devletlerini ortadan kaldırırken kırım tatarlarıyle iş birliği yaptı. kırımlılar kendisi gibi göçebe olan diğer tatar devletlerinin yıkılmasını kendilerine fayda olarak gördüler. çünkü bölgede tek yağmacı devlet olmak istiyorlardı. sonuçtu küçük ruslar büyüdü ve büyük ama bölünmüş tatarları yuttu. timur altınordu'yu yendikten 200 yıl sonra kazan, 400 yıl sonra kırım düştü. 400 yıl sonrasını düşünmedi diye büyük hakanı suçlayacak değiliz.
"yıldırım bayezid'i kafes kafes dolaştırdı ve karısına gözü önünde tecavüz etti"
- bu da yüce hakan hakkında ayrı bir iftiradır. bu ve benzer iftiraların büyük çoğunluğu arabşah tarafından dile getirilmiştir. arabşah ise timur tarafından esir edildiği için bir sürü iftira atmıştır. arabşah'ın kendi hislerini karıştırıp iftira attığı hakkında çoğu tarihçi hemfikirdir.
"hayatı boyunca türklerle savaştı"
- o tarihte haritaya bakarsanız 3 tane büyük devlet görürsünüz. osmanlı, altınordu ve timur. diğerleri ufak tefek ve bağımlı devletlerdir. memlüklüleri de buna ekleyebiliriz. türk olmayan devlet olmadığına göre çevrede niye timur osmanlı ve altınordu'ya saldırdı diyemeyiz. aynı şekilde timur afganistan'ın tamamını fethetmiş ve hindistan'a defalarca seferler düzenlemiştir. beluciler, araplar, hindular, gürcüler ve farisilerle defalarca savaşmıştır. fakat türklerin bilinen dünyanın %70 kadarını yönettiği yada vergi aldığı durumda timur niye türklerle savaştı diye bir soru sorulamaz. son seferini çin üzerine yapacaktı. semerkant'tan orduyla çin'e gitmenin yıllar alacağını açıklamama gerek yok herhalde. yaşı çok ilerlediği için son seferini tamamlayamadı.
"istanbul'un fethini 50 yıl geciktirdi"
- tarihten zerre kadar anlamayan insanların başka iddiası. ankara savaşı öncesi istanbul yıldırım bayezid tarafından 4 kez kuşatılmış ancak alınamamıştı. aynı şekilde 1. murat ve 2. murat kuşattığı halde alamadı. fatih surları yıkacak topları bulamasa belki gene alamayacaktı.
"türk değil moğoldur"
- bu da apayrı bir cahillik göstergesidir. timur moğol değil özbek'tir. bugün özbekistan'a gittiğinizde her yerde emir timur heykellerini görürsünüz. timur hiçbir zaman kendisine moğollar gibi "han" dedirtmemiştir. bazı osmanlı'yı savunayım derken timur'u yeren türkler ve batılılar yüzünden timur han diyebiliyoruz. "emir timur" demiştir kendisine moğol olmadığı için. çağatay han'ı sembolik olarak saltanatına devam etmiştir. türkleri aşağılayan firdevsinin mezarını çiğnemesi türklüğü konusunda ne derece hassas olduğunu gösterir.
"ruslar kendisi için heykel yapmıştır ve türkler kendisinden nefret eder"
- yok böyle birşey arkadaşım yok. ruslar'ın timur falan umrunda değildir. koca devlet timur olmasa biz tatar olurduk diyecek değil herhalde. bugün tatarlar, kazaklar, karakalpaklar ve özellikle özbekler arasında "timur" ismi çok yaygındır. cellatlarının ismine oğullarına verecek değiller. kendisinden sadece osmanlı'yı yendi diye bir avuç cahil nefret eder.
"aksak timur denir"
- topal olduğu için bazı türkiye türkleri öyle der. fakat sakın özbekistan'da "aksak timur" yada "timur lenk" falan demeyin kan alırlar kan. özbekler için timur neyse fatih sultan mehmet bizim için odur.
"osmanlı düşmanıdır ama kendi devleti çökmüş osmanlı 600 yıl yaşamıştır"
- timur devletini çok hızlı şekilde büyüttüğü için oğulları aynı sınırları koruyamamıştır. kendi soyu devam etmiş ve babürlüler olarak hindistan'da uzun süre hakim olmuşlardır. timur devleti 600 sene olmasa bile 500 seneye yakın yaşamıştır. ayrıca kendisinin özel bir osmanlı düşmanlığı yoktur. yıldırım bayezid'i esir ele geçirmiş olduğu halde çok iyi davranmıştır. üzerinden silahlarını bile almamıştır. çelebi mehmet'i babasını kurtarmaya teşebbüs ettiği halde cezalandırmamıştır. bursa'yı sivas'ı yağmaladığı bir gerçektir. fakat padişah'ı esir ettiği osmanlı'yı yok etmek istese rumeli'ye geçerdi. osmanlı'nın türk ve müslüman olması kendisini payitahtın bulunduğu rumeli'ye geçmekten alıkoymuştur. tarihte kralları esir olan devletlerin nasıl dağıldığı ortadadır. mesela bizans imparatoru esir düşmeden önce hazar kıyılarına kadar genişken, imparator'un esir düşmesiyle karışmış ve ege kıyılarına kadar gerilemiştir. haçlı seferleri başlamasa daha da gerileyeceğı ortadadır. demek istediğim timur osmanlı'ya çok zarar verdi ama yoketmek gibi bir amacı yoktu.
"gerçek türk lideri işte sırp-bulgar kırması osmanlı'ya nasıl geçirdi ama. türk olan beylik askerleri ve kara tatarlar saf değiştirdi"
- bu tarz lafları eden çok sayıda gerizekalı var. özellikle kemalistler ve yeni türeyen atsız'ı okumadan atsızcı olan ergen türkçüler. iki tarafta türk devletiydi. osmanlı ordusunda sırplar, timur'un ordusundaysa afganlar vardı. saf değiştiren beylik askeri var mı yok mu tam olarak bilinmiyor. varsa bile savaşa etkisi olmadığı ortadadır. kara tatarlar ise niye saf değiştirdi gerçekten bilinmiyor. neticede timur kara tatarları orta asya'ya geri götürdü. timur bayezid'i türk gördüğü için yan çadırını hazırlatmıştır. özel olarak taht yaptırmıştır. saygıda hiç kusur etmemiştir. timur düşmanlarına acıma göstermeyen bir insandı. bayezid'e böylesine ehemmiyet vermişken buradaki ergenlerin yıldırım bayezid ve osmanlı'nın türklüğünü soruşturmaya hiçbir hakkı yoktur. aynı şekilde osmanlıcılık yapmaya çalışanların da timur hakkında kötü söz söyleme hakkı yoktur. türklük kavramı sizin politik saçmalıklarınız yüzünden değişmez.
not: yaklaşık olarak 5 sene kadar önce 3 özbek arkadaşım oldu. kendileriyle konuşmadan önce bende timur düşmanı yıldırım bayezid hayranıydım. fakat bu özbek arkadaşlarım biz yıldırım bayezid'i de seviyoruz niye timur'u kötülüyorsun tepkisi verdiğinde timur-bayezid meselesini derinlemesine araştırmaya başladım. bildiklerimi bu şekilde yazıya dökmüş oluyorum. bu yazı tamamen kendi emeğimdir. duruma göre tekrardan güncellenebilir.
