ülkemizde, siyasi analizde çok sık rastlanan tık nefes halinin bence en temel sebebi; meselelere toptancı(maksimaliist) ve minmal(parçada takıntılı) pencereden bakış.
siyasi analiz; makro-mikro diyalektiğinde yapılır-yapılmalıdır.
ne sadece dünya-bölge yada türkiye; bakışta başat rol oynamamalıdır.
dünyaya bakarken; bölgeden ülkemize kapsayıcı; iç içe geçmiş süreçlerin iç ve dış dinamiklerini; hiç birini ötekine eğmeden bakış pusula olmalıdır siyasi analizde.
dünyamız; birbirinden bağımsız (elbette mutlak değil) devlet ve devletçiklerden meydana gelmiş bir "küresel" aile.
her birinin ayrı ayrı iç dinamiği-belki hayalleri-daha somut ifadeyle tasavvurları vardır.
her biri, dünya ekonomi politiğinde bir sıralama içindedir. bu sıralamayı kabaca gelişmiş-orta-gelişmekte olan diye ayırmak yanılgının eşiği olabilir.
ekonomik durum; bir takım istatistiki verilerle açıklanması kadar; onun kadar, zaman zaman daha da önemli, jeopolitik-jeostratejik veçhelerin göz ardı edilmemesi gereken birlikte ele alındığı yansıyan görüntüdür.
bu manada durağan bir gelişmişlik, aktif-büyüyen gelişene göre; siyasi analizde pasifleşen bir görüntüdür.
G7ler 10lar; kendini egemen gören ülke devletlerinin tek tek yada bir konvansiyonla yönettiği bir algı oyunudur.
ekonomik-siyasi-askeri veya kültürel bağlamda gelişmelerin birinde veya bir kaçında ani sıçramalar, bir ülkeyi bölgesel ve hatta küreselliğe doğru bir seyir içine sokabilir.
bölgemizde; bölgesel egemenliğe oynayan; tarihsel derinliğe ve muazzam geleneğe sahip 3 devlet vardır; türkiye-rusya ve iran.
bağımsızlık mutlak değil derken; dolayımla bağımlılıkta mutlak olamaz. bu 3 büyük devletin muhtelif konvansiyonlarla yada daha geniş manada ekonomik-siyasi-askeri ve kültürel saiklerle yer yer boyun eğen, yer yer kendi ağırlığını hissettirdiği bağımlılık-bağlama durumu söz konusudur.
bunun ötesinde yine bölgemizde; devletleşememiş ama tarihsel derinliğe sahip kavimler ve onların bu güne yansıyan kendinde olduğu kadar bölgede hissedilen güçlü hareketler vardır.
kürt halkı ve kürt özgürlük hareketi, bölge için bu manada belki yegane harekettir.
bölgede, soğuk savaş yıllarının yeşil kuşak kuşatmasında örgütlendirilmiş, dini etnik temelli bir takım hareketler; taliban-el kaide ve günümüzde sivrilen ışid; bölgeye uzak egemen güçlerin, bölgesel hakimiyet araçları olarak halen etkinlik sahibi görünümündeler.
izrail, protez devlet olarak bu kabil hareketlerin en örgütü örneğidir.
türkiye; bu gün dünle kıyas edilmez biçimde egemen güçlerle ilişkilerini bağımlılıktan bağımlı olmamaya doğru evrilen bir görüntü yansıtıyor.
günümüze damgasını vuran hadiselerden yansıyan kadarıyla; başta abd ve kıta avrupası; türkiyenin yeni sınıfsal kompozisyon ve atılılmı yanında siyasi-askeri kültürel atakları ile yükselen bölgesel güç olma tasavvurunu, fark ettiği andan itibaren; iç dış güçleri seferber ederek önlemenin peşinde olduğu biliniyor.
türkiyenin tasavvurunun derinlklerinde "osmanlı" tarihinden miras gelenekler vardır. her devlet tarihiyle bütündür.
rusya moskova knezliğinden çarığa, çarlıktan sovyet devletine ve şuan var olan rusya tarihsel geleneğinin üstüne inşadır.
iran bölgede belki en eski devlet geleneğini temsil eden devlettir.
şimdi bu ülkeler ne tarihlerinden bağımsızdır, ne de tarihsel genlerinin varlığından.
şimdiye kadar analiz için "kendimce" yöntem ve kabaca bölgemiz dinamiklerine temas ettim.
özellikle ve öncelikli olarak ülkemizi, bilahare bölge ve giderek dünyayı biçimlendirecek; belki yenileştirecek en mühim "dinamiği" sona bıraktım; bu dinamiğin kaynağı kürt türk siyasi hareketinin birliği.
değinmiştim; iç-dış dinamiklerde ilave gelişme; bir ülkeyi, farz edilen gücünden misline zıplatır.
"barış projesi"; yüzyıllık batı tipi olmasa da sömürge izleriyle sakat "cumhuriyetin" halklara bakış zaviyesini paramparça ederek; halklarla bir arada, eşit ilişkilerde yaşam birliği yolunu açarken; halkların tasavvur birliğine zemin hazırlamakta. işte bu başta abd-kıta avrupası için bir kabus halini almıştır.
son olarak(şimdilik elbet) barış ve bölge ülkeleriyle 0 sorun politikası, genel manada dünya politikasını adeta alt üst etmiştir. ülkelerin bölgeye yaklaşımları, ittifakları hızla değişiyor.
kürt türk siyasi yakınlaşması ve gelecekte olması kaçınılmaz görünen tasavvur birliği; yeni çehrenin mimarisine adaydır.
elemterefişkemgözlereşiş.
