bizans'ın son dönemi hakkında azıcık bilgisi olan hiç kimsenin ortaya atmayacağı iddiadır. bizans'ın yıkımının esas sebebi hem roma'dan hem de greklerden kalma çok sayıda gelenekten bir türlü kurtulunamaması sonucu ortaya çıkan geri kalmışlık ve hantallaşmadır. dönemin "yenilikçi" gücü türkler de istanbul'u bu sayede almışlardır.
dolayısıyla bizans'ın istanbul'u kaybetmesi ve çökmesi tarihin akışı bakımından kaçınılmazdı. ha, bir şekilde varlıklarını bugüne dek sürdürselerdi bile vatikan gibi çağ dışı, köhne bir şehir-devletçik olur, kendi kendilerine ortodoks hristiyan aleminin liderini oynar, konstantin'in zamanındaki gibi yaşayıp bir de bununla övünürlerdi.
yeşilçam filmlerinin ve kalitesiz tarih romanlarının aksine bizans her gece alem yapılan bir açık hava diskosu değil, patrik'in sürekli olarak imparatorla sidik yarıştırdığı, mahalle baskısının hüküm sürdüğü kasvetli bir devletti.
