allah, yunus aleyhisselâmı âlemlere üstün kıldı ve nübüvvet verdi. {"sırat-ı mustakim"e hidayet etti, (ilâhi özelliklerle yaşamayı lutfetti ve bu özelliklerle yaşayan -ilâhi sıfatlarla tahakkukta bulunduğu-nebilerin, sıddıkların, velilerin yoluna iletti), hüküm("ilâhi ilim"-"halife"lik-"sistem bilinci") ("sünnetullah" denen "zamanüstü evrensel sistem ve düzen"in işleyiş mekanizmasını-"hududullah"ı-yaradılış yasalarını-dosdoğru teraziyi-"iman edilen hakikate neler yapılarak veya yapılmayarak ulaşılabileceğini bildirdi)
"balığın karnı ile (dünya yaşamı ile) imtihan etti {dünya işleri ile meşgulken rabbinden mesaj aldı.(allah vahyetti-bilincinde "ilâhi bilgi" açığa çıkartıldı)}
yunusu büyük bir balık yuttu. (kendini dünya işlerine bıraktı-insanları gerçeğe inandırmakta başarısız olunca tebligatı bıraktı-balığın karnına girdi)
dopdolu bedene ("gemi"ye) kaçan yunus aleyhisselâm, ilim üzerinde dünyayı gezdi (zâhiri yaşamı müşahede etti) ve denizden çıktı. (ilmin nuru ile parladı)
eğer tespih ile hakikatini hissederek allah'a vechini dönmeseydi, ölüm tadılma sürecine kadar dünyasında bedensellikte kalırdı.
kavmi, hz.yunus aleyhisselâm aralarından ayrılıp gittikten sonra azabın kendilerine geleceğini hissettiler, toptan iman ve tevbe ettiler.
yunus nebi'de nübüvvet kemâlâtı (varlıkta geçerli olan ve sünnetullah denen sistem ve düzenin işleyişini ve buna göre ne yapılırsa sonucunun ne olacağını bildirme işlevi) beşeriyet sûreti (dünya sûreti) altında açığa çıktı (balığın karnından çıktıktan sonra, hâlsiz kaldı -kıyıda kabak türü bir bitkinin yaprakları altında dinlendi -yaprak ona gölge yaptı, gölgeledi )
kur'ân'ın hz. yunus aleyhisselâmın yaşamından verdiği kesitlerden alacağımız ibretler
siz de "rabbinizin hükmü"ne-kazasına razı olun... balığın dostu olmayın. (geçici dünya değerleri yaşamınızın asıl gayesi olmasın-dünya şartları ve şartlanmaları içinde sıkıntıda kalmayın)
