yahudilik:
ibrahimin soyundan gelen yahudiler, ilk dönemlerinden bu yana monotesit olmadılar. yahova ile birlikte filistinin yerel tanrılarına da taparlardı. tevratta bu durum sık sık dile getirilir ve yahudilerin bu nedenle cezalandırıldığı açıklanır.
yahudilikteki tek tanrı inancı, israil kahinlerinin (peygamberlerinin) gördükleri rüyaları ve hayalleri tanrıya atfetmeye başlamalarıyla ortaya çıkmıştır.
babil imparatorluğu tarafından sürgüne gönderilmeden önce yahudiler, kudüste yaşıyorlardı ve süleyman tapınağı hemen yanlarındaydı. bu tanrılarını ulaşılabilir kılıyordu, istedikleri zaman tapınağa gidip ibadet edebiliyorlardı. sürgüne gönderilsikleri zaman tapınak yıkıldı ve yahudiler kendilerini dayanaksız hissetmeye başladılar. her yerde olan, hazır ve nazır bir tanrıya ihtiyaçları vardı. işte bu dönem gerçek anlamda monoteizmin doğuşudur.
tevrat ana bölümleri m.ö 500 küsürlü yıllarda kaleme alınmıştır. emirleri bellidir. dağınık ve düzensiz israil oğullarına düzen getirmek, işte size on emir:
Karşımda başka ilahların olmayacak.
Kendin için oyma put, yukarda göklerde olanın, yahut aşağıda yerde olanın, yahut yerin altında sularda olanın hiç suretini yapmayacaksın, onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin.
Yehova'nın, Rab'ın ismini boş yere ağıza almayacaksın.
Sebt gününü takdis etmek için onu hatırında tutacaksın. Altı gün işleyeceksin ve bütün işini yapacaksın, fakat yedinci gün efendin Rab'e Sebttir. Sen ve oğlun ve kızın, kölen ve cariyen ve hayvanların ve kapılarında olan garibin hiçbir iş yapmayacaksınız. Çünkü Rab gökleri, yeri ve denizi ve onlarda olan bütün şeyleri altı günde yarattı.
Babana ve anana hürmet edeceksin.
Öldürmeyeceksin.
Zina etmeyeceksin.
Çalmayacaksın.
Komşuna karşı yalan şahitlik yapmayacaksın.
Komşunun evine tamah etmeyeceksin, komşunun karısına, yahut kölesine, yahut cariyesine, yahut öküzüne, yahut eşeğine, yahut komşunun hiçbir şeyine tamah etmeyeceksin.
tevratın tesniye bölümünün tamamına yakını bu maddelerin etrafında şekillenmiştir. hatta bu maddeler tevratın özetidir denilebilir. mezmurlarda tanrıyı öven yücelten ve ilginç bir biçimde bize o dönemdeki yaşam tarzı ile ilgili bilgi veren kısımlardır. bunun dışında ise gerçeklik payı olayan masallar bulunur.
sonuç olarak yahudilik bir ulusu bir milleti kurma çabasıdır. bu nedenle tevratta milliyetçilik içeren bölümlere sık sık rastlanır.
