dünyada herkes müslüman olsa din savaşları gene bitmeyecektir, çünkü islami mezhepler arası savaşlar da çok yaygındır. demek ki dinin resmi ideoloji olması huzur ve barış değil, sınıf tahakkümü ve savaş getirmektedir. din hassas bir konu olduğundan ve kuralları yoruma çok açık olduğundan, akılcı bir yönetim bu kurallarla (şeriat kuralları) mümkün değildir. bu nedenle, ve yüzyıllar süren din savaşları sonucunda, devlet yapısında laiklik kavramı geliştirilmiş ve insanlığın ilerlemesine , daha iyi yaşam şartlarının yerleştirilmesine olanak sağlayacak bir çözüm olarak modern devletlerin olmazsa olmaz ilkelerinden biri olmuştur. laiklik tanımı bazı odaklarca eğilmeye, bükülmeye çalışılsa da tektir ve orada durmaktadır, bu nedenle karmaşık (kompleks) bir kavram olarak nitelenmeye uygun değildir. kişiler laik olmayabilir ama devlet laik olmalıdır. laiklik yanlıları kişilerin dinine değil, devletin dini kurallarla yönetilmesine karşıdır laik olanlar bir sınıf oluşturmadığından sınıf tahakkümü ya da sınıf çıkarı gütmeyen bir durumdur laik olmak. bu nedenle de laiklik kompleksi, laiklik karşıtı olan ve teokrasi özlemi duyan kişilerce planlı olarak ortaya sürülen, altı tamamen boş bir kavramdır.
