(viyana konuşması, haziran 2014) rte: hani gazi mustafa kemal, demir ağlara çok düşkün. bunlar da onuncu yıl marşı yazmışlar. orada ne diyor? demir ağlarla ördük dört bir yanı. nereye ördün yav. ördüğün bir şey yok. biz ördük biz.
osmanlıdan türkiye cumhuriyeti sınırları içinde kalan 4.136 kmlik demiryolu ağı ve eskişehirde de cer atölyesi adında bir bakım onarım tesisi devralan genç cumhuriyet en önemli atılımlarından birini demiryolu alanında gerçekleştirir.
.bu amaçla ağırlıkla ağ doğu ve güneydoğuya yaygınlaştırılır, 1927'de kayseri, 1930'da sivas, 1931'de malatya, 1933'de niğde, 1934 elazığ, 1935 diyarbakır, 1939'da erzurum demiryolu ağına bağlanır.
on yıllar süren osmanlı-rus, balkan, birinci paylaşım ve kurtuluş savaşlarından çıkmış, elinde doğru dürüst bir sanayi yatırımı ve sermaye birikimi olmayan, osmanlının da borçlarını devralmış olmasına karşın her alanda en çağdaş atılımları yapmaya çalışan cumhuriyetin 1923-1940 yılları arasında toplam 3208 km demiryolu döşenmiştir. bu, atatürk döneminde yılda ortalama 250 km demektir.
1950 sonrası abdnin ülke politikasına doğrudan müdahale etmeye başladığı dönemdir ve marşal yardımı ile demiryolu politikaları rafa kaldırılıp karayolu yatırımlarına ağırlık verilir. 1950-2003 yılları arasında toplam yalnızca 945 km ray döşenir.
zat-ı şahanelerinin pek övündüğü 2004 2013 akp döneminde ise örülen demir ağ uzunluğu toplam 1086 kmdir.
bu da yılda ortalama 108 km demektir. halen sürmekte olan 2199 km demiryolu çalışması olduğu söylenmektedir. bitirilmemiş olmasına karşın bunu da hesaba katacak olursak toplam 3185 kmlik bir demiryolu demektir ki 1920lerin 30ların koşulları, olanaksızlıkları ve bugünle kıyaslanmayacak teknolojisiyle dağları delerek gerçekleştirilen 3208 kmlik ağ yanında övünülecek değil utanılacak bir durum ortaya çıkar.
***
21. yüzyılda yaşanan soma faciasını neredeyse yüz elli yıl öncesi batıda yaşanan maden kazalarıyla, 2000lerde yapılan demiryolu çalışmalarını da doksan yıl öncesinin çalışmalarıyla kıyaslayan zihniyet nedense günümüz verileriyle diğer ülkelerin demiryolu uzunluğunu karşılaştırmayı akıl etmez? çünkü bugün ülkemizde örülü olan (neredeyse yarısının o küçümsemeye çalıştığı ilk yıllarda kurulan) toplam demir ağ uzunluğu 8607 km iken italyada 16000, ingilterede 16656, fransa da ise 31735 kmdir.
***
bu akıl tutulmasındaki daha dramatik durum ise yaşanan tren kazalarıyla ilgilidir. arşivler incelendiğinde 1923-1940 yılları arasında kayda değer önemli bir tren kazası görülmezken zat-ı şahanelerinin pek övündüğü akp döneminde (2002-2010) pek çok tren kazası kayıtlara geçmiş bunlardan sekizinde de toplam 64 ölüm 260 yaralanma gerçekleşmiştir. en büyük tren faciası ise hızlı tren masallarının anlatılıp halkın uyutulduğu dönemdeki 38 ölüm 95 yaralanmayla sonuçlanan 22 temmuz 2004 tarihindeki pamukova faciasıdır. ne ilginçtir ki bu yazının kaleme alındığı günlerde zat-ı şahanelerinin o çok övündüğü, bugüne dek açılışı on bir kez ertelenen, son teknoloji ürünü hızlı tren ağının gebze-tavşancıl arası dil iskelesi tünel girişinde daha ulaşıma açılmadan deneme sürüşü sırasında bir tren kazası daha gerçekleşir.
