özellikle 2 sebepten ötürü kaynaklandığını savunmaktayım:
1. sömürü düzeninde geri kalması
2. kumarın yasak olması
bugün gelişmiş avrupa ülkelerine bakacak olursak özellikle sanayi devrimi ve sonrasında sömürge elde etme yarışına girmiş olduklarını görürüz. sadece bilim ve teknolojiyle büyük bir güç olamazsınız. pembe gözlük sahibi değilseniz tabi. bir yandan da bu bilim ve teknolojiyi koruyacak ve geliştirecek iş gücüne ihtiyaç vardır. aynı zamanda bu kervanı yürütecek ham maddeye. burada da barut icat edildi mertlik bozuldu kavramı karşımıza çıkmakta. bu silahlanma yarışında geri kalan islam ülkeleri mali açıdan kendi kendine anca yetebilecek duruma düşmüşlerdir.
kumar ise diğer bir sorunsal. en basitinden uzağa gitmeye gerek yok kıbrıs' a bakmamız bile yeterli. kumar işletmeleri paranın çoğunluğunun işletmede kalması esasına dayanır. bu serbest işletmelere izin verir, buna göre vergi alırsanız zaten serbest piyasa ekonomisiyle milli gelir seviyeniz de artacaktır.
bu ikisi dışında zamanla gelişen dış ticarete uyum sağlayamama, eğitime önem vermeme, muhafazakarlık kültüründen kaynaklı ' muhafaza ' düşüncesi diğer ülkelerle uyumu zorlaştırmış küresel rekabette islam ülkelerini geriye itmiştir. bunun dışında daha içsel sebepler içinde de kendi aralarında ekonomik birlik kuramamış olmak ve mezhep çatışmaları da bu geriliğin alt sebepleri olarak sayılabilir.
