herhangi bir kuralın koymuş olduğu emir ve yasaklara uymama durumunda karşılaşılacak olan tepkidir. din, ahlak ve görgü kurallarının yaptırımı manevi (ayıplama, kınama, vs.) hukuk kurallarının yaptırımı ise maddidir (icra, cebri icra, tazminat, hükümsüzlük, iptal).
