osmanlı hayranlarının pek övdüğü korkunç ve islam'a aykırı eylemdir. malum kesim şehzadeler katledilmese osmanlı'nın dağılacağını söylerler. doğrudur.
doğrudur doğru olmasına ama iki sorun var:
birincisi, isyan etmemiş çocuk yaştaki şehzadelerin, bebeklerin boğulması islam'a uygun mudur? lafı uzatmamak için şimdilik üzerinde durmayacağım.
ikincisi, batıda neden böyle bir uygulama yoktur? 3. richard'ın yeğenlerini el altından (yani osmanlı'da olduğu gibi göstere göstere değil) öldürmesi gibi bir kaç istisnai hadise sayılmazsa, onca krallığa, bırakalım krallıkları çok sayıda derebeyliğine bölünmüş olan batı'da böyle bir rezillik yaşanmamıştır. hele ki yapılanın dinen makul bulunmasının örneği bile yoktur.
demek ki ortaçağda bile devletlerin yaşaması için illa diğer varislerin öldürülmesi şart değilmiş. iyi ama batı da bir sorun olmuyorken, varislerin hayatta tutulması neden doğuda sorun oluyordu?
bu soru batılı ve doğulu devletlerin kurumsal alt yapıları arasında önemli bir fark olduğunu gösterir. yani doğulu devletlerde bir zafiyet vardı. bu zafiyet sadece tahta çıkışla ilgili sınırlı sayıda kişiyi etkiliyor olsa üzerinde durmasak da olabilirdi. fakat maalesef durum öyle değil...
bakalım farkın ne olduğunu bilen çıkacak mı, yoksa her zamanki gibi sayıp sövmekle mi yetinilecek?
ipucu: yanıt "cengiz yasası" değil. o kadar basit değil...
son olarak şunu söylemek isterim: osmanlı'nın sonunu getiren etmenlerden biri, çoğu zaman haklı olsalar da, sürekli övündükleri için, kendi zayıflıklarını görememesiydi. abartma, eleştirellikten uzak durma hastalığı doğu toplumlarının ortak hastalığıdır. hala aynı hastalıktan muzdaribiz.
