mesele cariyelikse hz muhammed sav'in büyük annesi de hz ismail'in validesi hacer idi. kendisi habeşli bir zenci cariye idi. cenab-ı allah kulların rengine,sosyal statüsüne değil, kendisinden korkup korkmadıklarına, kulluklarına bakar. osmanlı'nın cariyelik hukukunu idame ettirmesinin bazı sebepleri var ki ilk padişahlarda bu yoktu. ancak bazı tehlikeli ve nahoş durumlar doğuracak hadiseler ihtimali, saltanatın akillerini bu şer'i usulü tatbike mecbur kıldı. ilk mektep tarih bilgisiyle tarih yorumu değil çokça olsa anakroni olur.
