bölgesel sebeplerdir. birbirine yakın ülkeler birbirlerinden etkilenerek zamanla değişimlere uğrar. bugün avrupanın en kuzeyi iskandinavya ve finlandiya en refah ülkeleridir. birbirinden etkilenerek birlikte gelişmişlerdir. bunları benelüks devletleri, almanya, isviçre, fransa ve büyük britanya izler. bunlarda birbirlerinden etkilenmiştir. kuzeylerindeki iskandinavlardan etkilendikleri gibi güneylerindeki tembel akdeniz ülkelerindende etkilenmiştir. refah düzeyleri yüksek olsa bile kuzeyli komşularına göre geri sayılırlar. bu ülkeleri akdeniz ülkeleri izler sonra doğu avrupa gelir. müslüman bosna-hersek ile ortodoks sırbistan arasında çok büyük fark yoktur. ortadoğuda bir ülkeyi seçersek komşularından çok farklı olmadığını görürüz. ermenistan gibi bir ülke hristiyan olmasına rağmen suriye, ırak gibi ülkelerle aynı kategori içerisinde yer alır. bugün hristiyanlaşan orta ve güney afrika ülkeleri açlıktan kırılmaktadır. kendim gittim gördüğüm için konuşuyorum. libya, mısır, tunus ve fas gibi kuzey afrikalı müslüman ülkeler hristiyan afrikalılardan daha iyi durumdadır. demek istediğim iskandinavyada devlet kurarsanız otomatik olarak gelişmiş ülke olur, afrikada kurarsanı insanlar açlıktan kırılır. bu bölgenin geçmişi ve insanı yapısına bağlıdır.
