baştan söyleyeyim kesinlikle gülen cemaatini ima etmiyorum. öncelikle her cemaat iyidir. çevresine zarar vermemek kaydıyla. devletin işlerine el uzatmamak kaydıyla. devlet adamlarını dinleyen, takip eden, ettiren, bunları analiz eden ve bir takım devlet işlerini etkileyici icraatler yapmaya başlamış bir cemaat, kısaca hukuksuz işler yapmaya başlamış bir cemaat artık devletleşmeye başlamış bir cemaattir ve bozulmuş bir cemaattir kanımca.
amerikalıların secret society dediği tarzda bir örgüt olur böylece cemaat. kendi ritüelleri olur, bu kurallar din ve cemaat içi özgün kültürün karışımıdır. kendine özgü ödül ve cezaları genel olarak bir yaşam tarzı vardır. devlet içinde teşkilatlanması vardır, planlıdır ve kontrollüdür. finansal yapılanması vardır. devletle ilişkileri ve gücüne göre anlaşmaları vardır yani bildiğiniz derin devlet olmuştur cemaat. işte bence böyle bir cemaat modern haşhaşi örgütüdür.
