Osmanlı'nın güç kaybetmesi üzerine ermeniler'in bağımsızlık rüyalarını görmeye başlamaları hakkında çok fazla klavye tıkırdatmaya gerek yoktur. çarlık rusya'sı ve amerikalı protestan misyonerlerin bu talihsiz halkı çok başarılı bir şekilde ayaklandırdıklarını herkes kabul etmektedir.
"Armenian national liberation movement" veya "armenian revolutionary federation" der yabancı kaynaklar Hay Heğapohagan Taşnaktsutün için...
kadim krallığın sanatçılar tarafından uyandırılmak istenmesi bu hususta kutsal azizlerin ölümden sonra bile süren esaretinin anlatılması sadece ermeni kültürüne has olmayıp ortadoğu coğrafyasının lanetidir:
tanzimat fermanının da kabulüyle azgınlaşan azınlıklar bağımsızlığa giden yolda dökülen kanın mübah olduğu konusunda hemfikirdirler.
bu insanlar yüzlerce yıl birlikte yaşadıkları insanları tarihi olarak sahip olduklarını iddia ettikleri bölgelerden atmak için katletmekten, bombalar patlatmaktan, banka soymaktan ve padişaha suikaste teşebbüs etmekten çekinmemişlerdir. çürümüş osmanlı'nın batının maskarası olması üzerine yaptıkları pek çok olayda yanlarına kar olarak kaldığı için eylemlerinin şiddetini arttırmaktan çekinmemişlerdir.
(bkz: yıldız suikasti)
türk düşmanı zihniyet ne derse desin ortada etnik kaynaklı bir ayaklanma vardır. bu ayaklanmayı eritmek için yapılan zorunlu göç esnasında alınan güvenlik önlemleri dört bir yanı cephelerle çevrilmiş osmanlı'da gerekli etkiyi yaratamamıştır. göç yollarında pek çok ermeni, kürt aşiretlerinin insafına bırakılmıştır.
"pek çok asker kaçağı, haydut ve eşkıya bu silahsızlandırılan insanları soymaktan, katletmekten ve ırzlarına geçmekten çekinmemiştir. zabitlerin çoğu, ellerindeki mühimmat ile katarları savunamayacaklarını anlayınca erat ile birlikte kendi ailelerini bu azgınlardan kurtarabilmek için ahaliyi terketmek zorunda kalmışlardır."
(bkz: william saroyan)
