akkoyunlu devleti

entry16 galeri
    5.
  1. Akkoyunlu devleti bir imparatorluk kadar büyük ve birçok etnik kökenden halk içeren bir devletti. Fakat ömrünün kısa olması imparatorluk aşamasına geçmesini önlemiştir. Devlet 1378-1508 yılları arasında hüküm sürmüştür. Devleti kuranlar ve halkın bir bölümü Oğuzların Bayındır boyundan gelir. Akkoyunlu devleti yönetim şekli olarak Osmanlı ile birebir aynıydı. Fakat yönetimdeki baş kişi “uluğ bey” yada “han” ünvanını alırdı. Devlet Osmanlı ile çok yakın ve benzer olduğundan birçok kez Anadolu toprakları için sürtüşmeler olmuştur.

    Devletin adı ise bu devletteki Türkmen halkının daha önce Göktanrı inancından kalan koyun totemine olan saygılarını yitirmemelerinden kaynaklanır. Hatta bayrakları ve mezar taşları bile koyun totemine bağlı olarak süslenmiştir. Akkoyunlu’lardan günümüze ulaşan en değerli eserler “Hasankeyf ve Emir Bayındır Camisi” dir. Devletin en önemli bilgini isi matematik,gökbilimi ve dilbilimi gibi alanlarda uzman olan Ali Kuşçudur. Akkoyunlu devleti’nin en önemli han’ı ise Uzun Hasan’dır.

    Akkoyunlular, Kutlu Bey’in oğlu Kara Yülük Osman bey tarafından kurulmuştur. Kara Osman önce Memlük sultanı’nın emrinde yer alırken daha sonra Timur’un Anadolu’ya girişine destek vermiştir. Timur’da bu desteğine karşılık ona Diyarbakır bölgesini verince Kara Osman 1403' de bağımsızlığını ilan etti. Kara Osman,Karakoyunlu devletine karşı savaşırken 1435 yılında şehit olmuştur. Kara Osman’ın ölümünün ardından taht kavgaları başlayınca Kara Osman’ın torunu Uzun Hasan, 1453'de Diyarbakırı ele geçirdi ve iktidar kavgasına son verdi. Daha sonra Timur’un torununu ve Karakoyunlu devletini yenerek sınırlarını güneydoğu’ya doğru genişletti. 1466 yılında Karakoyunlu devleti yok olunca devletin başkenti Diyarbakır’dan,Tebriz’e taşıdı. Devletini bir imparatorluk haline getiren Uzun Hasan artık Osmanlı ile karşı karşıya geldi. Osmanlı,Trabzon Rum devleti’ne sefer düzenledi fakat Uzun Hasan’ın karısı bu devletin kral’ının kızı olduğundan Trabzon’a destek gönderdi ve Osmanlı ordularını yenmeyi başardılar. Fatih Sultan Mehmet 1461'de Trabzon’u alınca Akkoyunlu devletine sefer düzenledi. Uzun Hasan 1473 'teki Malatya savaşını kazanmasına karşın Otlukbeli savaşında Osmanlı orduları tarafından yenilgiye uğratıldı.

    Otlukbeli savaşı, Akkoyunlu’ların içindeki siyasi ve askeri birliği yıktı. Fakat Uzun Hasan buna rağmen 1478 yılında gürcistan’a saldırdı. Uzun Hasan son olarak gürcistan’ı ele geçirdi ve vefat etti. Ölümüyle birlikte çocuklarına geniş topraklara sahip ama içinde bir birlik olmayan bir imparatorluk bıraktı. Uzun Hasan’ın aldığı Uzun lakabı boyundan kaynaklanmaz aslında 1.65-1.70 boylarında orta boylu bir insandır. Ayrıca Uzun Hasan’ın kız kardeşi Safevi devleti’nin hükümdarı olan Şah ismail’in annesidir.

    Akkoyunlu devleti’nin büyük han’ı olan Uzun Hasan ölünce çocukları arasında başlayan taht kavgaları devleti parçaladı. Ve en son olarak başka bir Türk devleti olan hatta aynı Oğuz boyundan (Bayındır boyu) olan Safevi kralı Şah ismail,Akkoyunlu devletine 1508 yılında son vermiştir.
    3 ...