abdullah cevdet, en acayip jön türklerdendir. gustave le bon diye bir adam vardır, fransız muhafazakarlığının başı olan bu monarşist, eskiden bir tabip iken sonradan psikoloji-sosyoloji alanlarına eğilmeye başlamıştı. vatanında pek itibar görmezdi. ne hikmettir ki, bizim ittihatçıların en sevdiği ilim insanı olmuştu. abdullah cevdet, her fransa'ya gidişinde ''üstadın evini tavaf ettiğini'' ifade etmekten dahi çekinmemişti. sıkı bir pozitivist olan cevdet, büchner'in madde ve kuvvet'ini türkçeye çevirmiştir amacını da ''yobazlıkla savaşmak'' olarak belirlemiştir. ancak sonrasında çıkardığı içtihad dergisinde, ''tüm yeniliklerin islam'da bulunduğu gerçeğine kani olduğunu ve bunu keşfetmek istediğini'' belirterek ilginç bir çıkış da yapmıştır. ittihatçıların çoğunun pozitivist olması büchner'e, hepsinin otoriter devrimci olması da le bon'a dayanır. fakat ne hikmettir ki; devrimci karakterlerine rağmen, kendilerine liberal demiş, sosyalizmden hiç etkilenmemişlerdir. ama liberalizmin siyasî hiçbir emaresi kendilerinin devrinde yoktur. ittihatçı devrinde liberal olan tek şey, grev yapan işçilere karşı bir yasa çıkartılması ve patronlara yaltaklık edilmesi idi.
abdülhamid'den nefret etmesine rağmen, sadrazamın telkiniyle kendisine memuriyet verilmesinden hoşnut kalacak kadar karaktersizdi. sonraki devirlerde sultan hamid'den ''hazret-i zill Allah fi'l-âlem'' diye bahseden mektupları vardır.
jön türkler neye inandıklarını dahi bilmeyen, kayıp bir nesildir. osmanlı'yı bulunduğu kötü durumdan kurtarmak için çırpınmışlar ama büyük devletlere maşa olup, osmanlı'nın sonunu getirmişlerdir. cevdet de bunlardan biridir yalnızca...
