her ne kadar son zamanlarda gündemde e fatura (elektronik fatura kayıt sistemi) olsa bile elektronik kayıt döneminin işleyişi aslında şu şekildedir. e belge e fatura e defter. kısaca bu yeni kavramlar hakkında bilgi verdikten sonra asıl konumuz olan e fatura (efks) hakkında detaylı bilgi sunacağım.
e belge; özetle elektronik belge anlamına gelen e belge esasında vergi usul kanununa uygun düzenlenmesi zorunlu olan belgelerde yer alan bilgileri içeren elektronik kayıtlar bütünüdür.
e defter; gerçek ve tüzel kişi mükelleflerin vergi usul kanunu ve türk ticaret kanuna göre tutmak zorunda oldukları defterlerin elektronik ortamda kaydedilmesidir. e defter uygulamasından faydalanabilmek için gerekli şartlar;
1. gerçek kişi mükelleflerden 5070 sayılı elektronik imza kanunu hükümleri çerçevesinde üretilen nitelikli elektronik sertifikaya sahip olanlar,
2. tüzel kişi mükelleflerden 397 sıra nolu vergi usul kanunu genel tebliğinde yer alan belirlemeler çerçevesinde elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olan ve bu çerçevede mali mühür temin etmiş olanlar,
3. gerçek ve tüzel kişi mükelleflerden elektronik defter tutulması, kaydedilmesi, onaylanması, saklanması ve ibrazında kullanılacak yazılımın uyumluluk onayı almış bir yazılımı olanlar.
e fatura; evet son zamanlar da gündeme gelen e fatura (efks) uygulaması beraberinde bir çok soru işaretleri getirse de 2008 yılı şubat ayında gerekli koşullara uygun firmalar (türk telekom, avea, ttnet, turkcell, vodafone, bursa şehiriçi doğalgaz dağıtım) tarafından fiilen uygulamaya geçmiştir ve bu sistemi kullanmaya devam etmektedirler.
e fatura (efks) uygulaması ile amaçlanan sahte ve naylon fatura gibi vergi kaçağına neden olan , asılsız ve yanıltıcı belge kullanımının önüne geçerek vergi kaçakçılığının ve kayıt dışı ekonominin önlenmesidir. aynı zamanda kağıt israfının ve zaman kaybının da önüne geçerek çevreci ve iş yükünü hafifletici yönü de vardır.
e fatura (efks) sistemi ile kağıt üzerindeki tüm muhasebe kayıtlarını elektronik ortama taşıyacak olan devrim niteliğinde bir uygulamadır.
e fatura (efks) sistemi ileriye yönelik yani kademeli bir geçiş dönemine sahip bir sistem olup ileriye yönelik tüm firmalar (mükellefler) tarafından kullanımı zorunlu olacak olan bir uygulamadır.
yasal olarak 14/12/2012 tarihli resmi gazetede yayınlanan 421 sayılı vergi usul kanunu genel tebliği ile ;
1. madeni yağ lisansına sahip olanlar ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 milyon tl brüt satış hasılatına sahip olanlar,
2. özel tüketim vergisi kanununa ekli (ııı) sayılı listedeki malları (tütün mamulleri, alkollü içecekler ve kolalı gazozlar) imal, inşa veya ithal edenler ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 milyon tl brüt satış hasılatına sahip olanlar.
yukarıdaki yasal zorunluluk kapsamına giren firmalar (mükellefler) an itibari ile e fatura (efks) sistemine geçmiş bulunmaktadır.
bu durumda yapmamız gereken bizim yukarıdaki zorunluluk kapsamına girip girmediğimizi belirleyip, haiz durumda isek bu durumu gelir idaresi başkanlığına bildirmemiz gerekmektedir.
yukarıdaki şartlara haiz olduğumuzu yani 2011 yılında brüt 25 milyon tlden fazla hasılatımız olduğunu varsayarak e fatura (efks) sistemini kullanan bir akaryakıt firmasından akaryakıt veya herhangi bir alışveriş yaptığımız anda (alışverişin tutarı çok küçük olsa bile) e fatura (efks) sistemine otomatikman geçmiş oluruz. bu örnekte belirtmiş olduğum durum kademeli geçiş sistemidir.
e fatura (efks) sistemi vergi kaybının önüne geçerek adaletli vergi sisteminin oluşmasında da çok büyük bir etken olacaktır. vergi oranlarının indirilmesi konusunda ve ileride ülke ekonomisindeki eksiklikleri ilave vergiler ile giderme durumunu da ortadan kaldıracaktır. kayıtlarında eksiklik olmayan ve art niyet taşımayan tüm mükellefler için ciddi manada günümüz teknolojisinden pozitif anlamda faydalanmamıza yardımcı olan yenilikçi, iş yükünü hafifletici ve yanlış, eksik kayıt olasılığını düşüren bir sistemdir.
