Santrali yapacak olan rus Rosatom firması tarafından bir Çevresel Etki Değerlendirme raporu hazırlanmış ama usulen eksiklikler olduğu için reddedilmişti. Raporun yeni hali hafta ortasında komisyon tarafından değerlendirilmesine rağmen aşağıdaki soruların cevabı da verilmemiş...
1 - Akkuyu'da yapılacak VVER1200 model reaktör daha önce hiç denenmedi. Neticede, TAEK'in "santralin kanıtlanmış teknolojik yenilikleri kapsaması" kriteri, yani sınanmışlık maddesi ihlal edilecek. Bu durumda önceden örneği olmayan bu santralin hava, su ve toprağa radyasyon etkilerine dair verilerin gerçeği yansıttığı söylenebilir mi?
2 - Raporda atıkların 10 yıl boyunca nerede ve nasıl korunacağı konusunda bir bilgi yok. Atıkların bekletileceği havuzların teknik özellikleri nelerdir ve bunların riskleri nelerdir? Atıkların deniz yoluyla nakliyesine ilişkin riskler nelerdir? Kullanılmış yakıtların boğazlardan transferi sırasında kaza olursa ne olacak?
3 - Akkuyu'da planlanan reaktörün bir alt modeli Hindistan'da 10 yıl boyunca devreye girmedi. iran'da ise daha deneme sırasında ana pompaları parçalandı. Rosatom'un malzeme ve ekipmanlarında skandallar yaşandı. Hal böyleyken Akkuyu'daki reaktörün tamamen güvenli olacağı söylenebilir mi?
4 - Kötü bir kaza oldu diyelim ve reaktör patladı. Burada kaza olursa ilk Mersin ve çevre iller, bir hafta sonra tüm Türkiye, 15 güne kadar ise Doğu Avrupa'dan Kafkaslar'a heryer, milyonlarca insan radyoaktif maddelerden etkilenecek. Yüksek risk taşıyan yerlerde afet yönetimi 10 kilometrelik yarıçapta olur. Terör saldırısına karşı ise tesisten 15 kilometre mesafeye kadar yaşanan alanda yaşayanların tahliyesine ilişkin plan yapılır. Bu raporda alandaki santralin etrafında 5 kilometre çaplı alan olması öneriliyor.
5 - Nükleer santrallerin sigortalanamadığını biliyor musunuz? Evet, nükleer santraller sigortalanamıyor.Riskin ne kadar yüksek olduğu buradan da rahatça anlaşılıyor. Japonya'da Fukuşima'dan etkilenen 100 binlerce insan hala evinden uzakta, tazminatlarını alamıyor. Raporda net olarak açıklanmıyor. Böyle bir kaza Akkuyu'da olursa sorumluluk kimin olacak?
6 - Raporda santralin 4 yılda inşa edileceği yazılı. Peki firma Kaliningrad'daki aynı santrali neden erteledi? Santralin AB standartlarına uygun olmaması burada rol oynadı mı? Firma raporu hazırlarken Finlandiya ve Fransa'da olduğu gibi sıkı zaman çizelgesinin yetersiz tedarikçiler, bozulan planlar, yetersiz test aşamaları ve nükleer güvenlik ihtiyaçlarının ihlaliyle sonuçlanabileceğini bilmiyor mu?
7 - Santrali yapacak şirketin nükleer santralleri devreden çıkarma deneyimi yok. O halde sökümü kim yapacak?
8 - Dünyadaki 600 akdeniz fokunun 100 tanesi Türkiye kıyılarında yaşıyor. "Koruyacağız" diye uluslararası anlaşmaların altına imza atmışız. Raporda bilimsel hiçbir dayanak göstermeden fokların nükleer faaliyetten etkilenmeyeceği yazılı. Bunun nasıl olacağını hele bir anlatıversinler bize!
