bir gazla dolu, iki kapalı kabı birleştiren deliğe konumlanmış kurgusal "cin". belli moleküllerin bir kaptan diğerine geçişini önleyen ideal bir mekanizmayı, enerji harcamaksızın işlettiği kabul edilir. böylece cin, bir yöne yalnızca hızlı* moleküllerin; diğer yöne ise yalnızca yavaş* moleküllerin geçmesini sağlayacak bir seçim yapabilir. bu öyle bir sonuç veriyordu ki, başlangıçta sıcaklıkları aynı olan kaplardan biri ısınırken diğeri soğuyor ve bu sırada, görünüşte hiç enerji harcanmıyordu. kurgusal olmasına rağmen, bir fizik adamını, bu sorun rahatsız etmelidir, zamanın fizikçilerini etmiştir de. sanki cin, bilinçli bir işlevi yerine getirerek, termodinamiğin ikinci kanununu ihlal edecek bir güce sahipmiş gibi!
ancak paradoksun anahtarı, leo szilard adlı bilim insanının, daha önceki bir çalışmasından esinlenen leon brillouin tarafından bulundu: cinin, bilinçli bir işlevi yerine getirmesi için, belli oranda enerji kullanması zorunluydu. bu, sistemin entropisinde* meydana gelen düşüşü, son kertede dengeliyordu. gerçekten de cinin, mekanizmayı bilerek kapatabilmesi için, önceden her bir gaz molekülünün hızını "hesaplamış" olması gerekir. oysa tüm hesaplamalar, yani bilgiyi elde etmenin tüm yolları, enerji tüketen bir etkileşimi gerektirir.
