Her şeyi bir hikmete mebni izah etmeyi seven eskiler, XVI. yüzyıldan beri kahvehanelerin en mutena köşelerine kurularak şöyle kallavi lülerlerden leziz nefesler demlenirken elbette buna da felsefi bir kılıf uyduracaklar ve dört unsur dolayısıyla nargile çeken ehlidillerin irfan avcıları misillu kâinatın hikmetinin tefekkür etmelerini şart koşacaklardır. ( ) işte bu yüzden nargile, dört elementi içeren yegâne mükeyyiftir ve ancak sözle keyif verir. Bugünkü yavanlıklar müsali sohbetle süslenmeyen bir nargileden lezzet alınabilir mi hiç? O olsa olsa nargile suyuna benzer.
Peki dost meclisinde iyi bir nargile için ne denilebilir?
Beş ş ile (gövdesi şişe, kömürü meşe, mekânı köşe, ortamı neşe, tutmacı maşa) olursa sıhhat ve şifa olsun, gönle safa dolsun efendim!.. Yanında satranç veya tavla da bulunsun!..
