tarihin gordugu en kurnaz,en zeki,en sinsi is adamlarindan sam walton tarafindan kurulan market zinciri,kapitalizmin gobek adi.dunyanin en buyuk sirketi,ayni zamanda en buyuk 19. ekonomisidir.bu da su anlama gelir,dunyada gayri safi milli hasilasi wal marttan buyuk olan sadece 18 ulke bulunmaktadir.always low prices sloganlari ve hakikaten de belirtildigi gibi her daim ucuz olan fiyatlariyla bugunlere gelebilmislerdir.ve isin ilginci sirketin ceosu 23 milyon dolar maasli*lee scott,gecenlerde yaptigi 'verimli yillarimiz daha yeni basliyo' aciklamasiyla bizleri dumurlardan dumurlara kosturmustur.
sirketin cirosu,amerika birlesik devletleri gayri safi yurtici hasilasinin * %2,5 ine tekabul etmektedir.istihdam sagladiklari kisi sayisi ise tami tamina 2000000 dur.**
coca cola gibi,procter and gamble gibi gruplarin en buyuk musterisidir.dolayisiyla private label denen olayda otomatikman dunya uzerindeki en avantajli sirkettir.soyle birsey dusunun ki;prepaid phone card,turkcesi kontor alinmaya karar verilir,arkadas arabasina atlanir,evin yakinindaki k marta gidilir.fakat nedense alisverisin ortasinda fikir degistirilir,alisveris arabasi oldugu gibi ortada birakilir ve wal marta uzanilir.yardira yardira gidilen elektronik bolumunde su farkedilir ki,abdnin her yerinde fiyati ayni*olan kontor,burda 3 dolar daha ucuzdur*.bi 'nassi yiaa' cekilir,sonra da etrafa gulucukler dagitilarak alinir telefon karti,sevinc ve huzur icerisinde.
peki wal mart in dusuk fiyatlarinin tek sebebi private labelmi?hayir.peki nasil?soyle ki:wal mart bir bolgeye girecegi zaman ilk once oraya warehouse* ya da supercenter ini acar.dolayisiyla ilk once nakliye maliyetini dusurmeyi amaclar.ikinci hedef hemen hemen her yerlesim birimine en az bir store acmaktir.daha sonraki hedef ise,rakiplerini gecmek ya da onlarin satislarini dusurmek degil,onlari yok etmektir.bu stratejinin amaci ise sudur: wal mart bolgeye yeni geldiginde,yerel tedarikcilerle calismaya baslar.en baslarda tedarikciler mal vermeye hevesli,wal mart ta bu mali almaya hevesli gozukmektedir.butun tedarikcilere pesin para calisir,olmadi yuksek fiyattan alir,bi sekilde tedarikciyi memnun eder. dolayisiyla tedarikciden sagladigi fiyat avantajini satislara yansitarak piyasa fiyatlarinin altinda satislarini gerceklestirir.ve bu olay,butun kucuk-orta capli marketler iflas bayragini cekinceye kadar devam eder.ortada wal marttan baska market kalmayinca, tedarikcilere o pek de sevecen olmayan yuzunu gosterir. fiyat teklifleri asagi cekilir,vadeler sallanmaya baslanir.tedarikcinin baska alternatifi de yoktur,cunku diger butun musterileri wal mart tarafindan yutulmustur. zavalli tedarikci,artik maliyetine satis yapmaktadir.wal mart ta erol tas misali kahkahalar esliginde hem malin fiyatini asagi cekmis,hem kar marjini artirmistir.gun gelir,yerel tedarikciler de iflas eder,o zaman da en bastaki warehouse lar esliginde wal martin asil tedarikcileri boy gosterir.piyasadaki market,bakkal,cakkal,toptanci,tedarikci ne varsa artik baska islerle mesgul olduklarindan,wal mart canavari o bolgenin kontrolunu tamamen ele gecirmis bir sekilde satislarina devam eder.boyle bi sistemle gayet normal bir sekilde dunyanin en buyuk sirketi olunur.
ama bi de isin su yonu vardir;wal mart her zaman adi diskriminasyon ve kotu calisma sartlari ile anilan bir markadir.hic bir wal mart subesinde sendikali bir calisana rastlayamazsiniz.lakin wal mart in quebec*deki bir subesine sendika nasil olduysa girmis,basarili da olmus ve wal mart a dukkani kapayip gitmek kalmistir.cin,tayland ve bilimum uzak dogu ulkelerindeki fason uretim tesislerindeki calisma sartlari ve cocuk iscilerden butun amerikan kamuoyu haberdar zaten.ama alan memnun,satan memnun,halk da altin yumurtlayan tavugu bogazlamak istemiyo.kendilerinden aldigim bir bisikletin,daha ilk binisimde 5 dakikada 3 kere zincirinin atmasi anisina bir bkz vererek bu uzuuun entry i sonlandirmak istiyorum.
