1923 şartları içerisinde türkiyede bir işçi sınıfının olmadığını ve müslüman köylü halkın hilafete bağlı olduğu gerçeğini düşünürsek türkiyede sanayi toplumu yaratarak küçükte olsa bir proleterya ortaya çıkartan ve bu sayede türkiyede komünizmin pratik altyapısının oluşmasında harcı olan ideoloji hiç kuşkusuz kemalizmdir.
yine unutmayalım ki kemalist milliyetçiliğin etnik kökenli olmayışı ve bütün ideolojiler karşısında tarafsız ve toplumu bütün farklılıklarına rağmen birleştirici bir çatı görevinde bulunması 1930lar boyunca en radikal komünistlerin dahi kemalizme yakın geçmişteki ulusal kurtuluş savaşınında etkisiyle saygı duymalarını sağlamıştır.
kemalizm devleti kurarken milliyetçiliği körüklemiş ancak devletin yapı malzemeleri bir araya getirilip devlet inşaası hız kazandığında ise bütün etnik ve mezhepsel unsurları bir arada tutabilmek adına türk milliyetçiliğinden büyük oranda vazgeçip t.c sınırları içerisinde yaşayan herkezi tek bir halk kabul eden atatürk milliyetçiliğine dümen kırmıştır.
genel olarak kemalist ideoloji yaptığı büyük ve yenilikçi devrimlerle marksistlerin takdirini ve saygısını kazanırken türkiyede güçlü ve örgütlü bir işçi sınıfı olmaması ve sınıfsal mücadelenin din ve milliyetçilikle çatışarak ağır bir bozguna uğrayacağını görmesi vede toplumu böleceğini bilmesinden ötürü komünist ideolojiye yol vermemiştir.
tarihsel sürecin bir zorunluluğu olarak kemalizmin reforme edilmiş yeni türk islam anlayışından ve ırkçı olmamak kaydıyla katıksız bir türk milliyetçiliğinden besleniyor olması kemalizmi sol ile milliyetçilik arasında tarafsız kalmaya itmiştir. ancak daha sonraki dönemlerde görülecektir ki türkiye solunun ve marksist tabanın neredeyse tamamı 1960lar boyunca kemalizmle çok derin bir ittifaka girecek(chpyi dışlayarak) hatta orduyu kurtarıcı ve kemalist devrimin tamamlanmasını sağlayacak, kemalizmin bir ileri adımı sayılan sosyalist düzenin kurucusu olarak görecektir. eh tabi devamı açık faşist darbeler ve kapitalizmin vahşi saldırıları sonucu radikalleşen sosyalist mücadelenin içinde savrulmaktan korkan kendini atatürkçü sosyalist olarak niteleyenler merkez soldan kopacak ve radikalleşen sol kürtçülüğün içinde kültürel bilimsel ve pratiksel olarak asimile olacaktır.
şakirtler her solcuyu kemalist sanmadan önce günümüz şartları içinde bir değerlendirsinler artık. 1960larda yaşıyor olsaydık şakirtlerin bu eleştirisi çok doğru olacaktı çünkü sol ideolojiye karşı samimi ve bir çok ortak noktası bulunan kemalizmin taşıdığı ırkçılığa dayanmayan birleştirici atatürk milliyetçiliğiyle birlikte marksistlere milliyetçilik meselesi dahilinde kalkan olması ve bakın marksistlerde şu sınırlar içerisinde milliyetçidir hatta ckmp ve mhp'den bile daha milliyetçidir diyebilmesi kemalizmle marksizmi bir çok noktadan kesişim kümesi haline getiriyordu.
