sarıkamış faciasının baş sorumlusu. savaşmadan 90 bin askerini öldüren tek kumandan. teçhizat ve yeterlilik bakımından büyük eksikleri bulunan bir orduyu hangi akıl bile bile ölüme götürebilir ki? enver paşa yapmıştır bunu. zamanında aldığı bedavadan rütbelerle genç yaşında -otuzlu yaşlar olması muhtemel- paşalığa terfi etmiş ve osmanlı'nın başına büyük gaileler açmıştır. kiliseler yasasını düzelterek, rum ve bulgarların arasındaki çatışmayı sona erdirerek büyük bir hezimetin baş mimarı olmuştur. ikinci abdülhamid'i tahttan indirmek için gecesini gündüzüne katmış ve her girişiminde rezil olmasından sonra pişman olmuştur. davası uğruna gözü kara kararlar alması ve uygulamaya geçmesi takdir edilse de bunların fizibiletesini yapmadan, önünü, sonunu düşünmeden hareket etmesi bir paşaya yakışmamıştır ama takdir ettiğimiz özellikleri de vardır.
