katolik kilisesi'ne bağlı olan yargı ve ceza kurumu. aldığı kararlar ve yaptığı uygulamalarla adından oldukça söz ettiren bir kuruluş.
orta çağ engizisyonu, roma engizisyonu ve ispanya engizisyonu olarak üç ayrı engizisyon sistemi mevcuttu vakti zamanında. ihbar sistemine dayanan engizisyon mahkemelerinde ihbarcı hiçbir zaman bilinmezdi ama, yalan ihbar yapan kişi ise ağır işkencelere maruz kalırdı.
ortaçağ engizisyonu'nda yargılanan tarafın kurtulmasına imkan yoktu. çünkü, davalı olan kişi ya suçunu kabul edene kadar işkence ile muhattap olurdu. suçunu kabul ettiği takdirde kodese tıkılır ve orada ölüme terk edilirdi. suçunu kabul etmemeye devam halinde ise işkence ile ölürdü. yani neresinden bakarsanız çıkış yok.
roma engizisyonu'nu ise katolik kilisesi'nin verdiği kararların doğruluğunu kabul ettirirdi. birisi çıkıp alınan kararların birisinin yanlış olduğunu söylese cezasını bulurdu. roma engizisyonu'nun en çok mücadele ettiği konular büyücülük ve cadılıktı. en büyük düşmanı ise luther ve calvin'di.
ispanya engizisyonu ise en acımasız şekliydi engizisyonun. kraliçe izabelle tarafından kurulan engizisyon mahkemeleri din ile mücadele ediyordu. yahudi ve müslümanları hıristiyan yapmak için var güçleri ile çalışana ispanyollar din değiştirmeye yanaşmayanları yakarak yok ediyorlardı. işbu sebepten kelli 24 bin müslüman engizisyon mahkemesinde ölürken, 200 bin yahudi ispanya'yı terk etmek zorunda kaldı. mahkemenin kararlarına göre endülüs'e ait 1 milyon yazma eser yakıldı.
