1996 yılının rövanşı olarak ibm tarafından geliştirilip deeper blue ismiyle kasparovun karşısına 2. kez çıkarılmış buzdolabı büyüklüğünde bilgisayar hardware'i, programı. ilk seri kasparovun 4-2 lik üstünlüğüyle tamamlandı. insan, bilgisayarı yendi diye büyük sükse yaptı. 97 yılında ise ibm, kendi programını geliştirip kasparovu bir kez daha ringe davet etti...
97 yılı serisinin ilk maçı yine kasparovun fantastik ötesi bir fedayla oyunu domine ederek kazandığı, 1-0 lık üstünlüğü ile başladı. her ne olduysa 2. maçta oldu... dünya satranç tarihine geçen bir hadise yaşandı. bir seri hamle sonunda deep blue'nun, 1 net piyon kazanabilecek bir konumu oluştu. kasparov sıkışmıştı. daha doğrusu deep blue'yu sağ tarafından üzerine çekecek yine fantastik ötesi bir strateji sergiliyordu. o piyonu feda edip merkezden tamamen yorum isteyen bir hamle ile karşı atağa geçecek ve durumu 2-0 yapacak hamleleri bulabilecekti. maçı canlı izleyen dünyaca ünlü oyuncular ve yorumcular dahi kasparovun neden piyon fedası yaptığını kısa süre içinde anlamıştı. yalnız imkansız bir hadise yaşandı... 37. hamlede, çok ileri yorum isteyen merkezden karşı saldırı düşüncesini sezercesine deep blue, kasparovun piyon sürüşünü, kendi filiyle tıkadı. bu hamle, dünya satranç tarihine geçti...
çünkü hiçbir makine, bu gün dahi böylesi bir hamle yapamamaktadır. yorum ve sezgi isteyen bir insan hamlesidir. kasparov o saniye izleyen herkesle beraber büyük bir şok yaşadı... maç boyunca tasarladığı o piyon sürüşü ve muazzam tasarlanmış karşı imha saldırı hamlesi, tamamen yok oldu. yalnız kasparov bu hamleden 7-8 hamle sonra terk etmeden hemen önce deep blue, bir bilgisayardan beklenmeyecek inanılmaz bir hata yaptı. ama kasparov o moral bozukluğu ve sinir harbi içerisinde bu hatayı göremedi. maçı kaybetti, durum 1-1 oldu.
kasparov, maç sonu analizi sonrası her iki hamlenin de deep blue'ya ait olamayacağını, perde arkasında ibm'e ait bir satranç oyuncusunun 37. hamleyi gördüğünü, stratejisinin sabote edildiğini, ibm'in hile yaptığını iddia etti. bu iddia haksız değildi...
çünkü bilgisayar algoritmasına göre 1 piyon kazanç dahi varsa, program o kazancı mutlaka sağlar. kasparov bilgisayarın bu zaafını bildiği için faydalanmak, insanın bilgisayardan üstün kısmını ortaya koymak istemişti.
bu moral bozukluğu ve perde arkasında bu tür kritik sezgisel durumları kazanca çevirebilecek bir kişinin varlığı düşüncesinin etkisiyle seriyi 3.5-2.5 kaybetti.
o günden hemen sonra sebebi bilinmeyen bir şekilde, belki de bu tezat daha fazla irdelenmemesi amacıyla bile olabilir, ibm deep blue bilgisayarını emekliye ayırdı. bir daha hiç bir insan onunla karşılaşamadı ve halen tartışılan soru cevapsız kaldı.
insanlığın 2855 raiting gücüne sahip bu süper yeteneği şunu demiştir... bir bilgisayar belki saniyede 100 milyon hamleyi hesaplayabilir. ama hiç bir zaman bir insan gibi strateji kuramaz, kendi doğrusunu reddedip insan sezgisine önlem alamaz. işte insanın makineden farkı, üstünlüğü budur...
2002 yılında kramnik'in deep fritzle 4-4 beraberliğini de, insanın makineye karşı verdiği mücadele daha yeni başlıyor diyerek, biz ölümlüleri onore etmiştir...
