herakleitos'un ortaya atıp hegel'in sistematize ettiği diyalektik sistem, platon'un da söylediği gibi, bütün kavramları ve sistemleri aşan, en doğru yargılama tekniğidir. ancak diyalektik, materyalizm ve idealizme uydurulmaya çalışıldığı ölçüde amacından saptı. mesela hegel'in savunduğu sistem, materyalizm karşıtı bir "diyalektik idealizm"di. elbette, materyalizmin diyalektiği tanıması, felsefe tarihindeki en olumlu gelişmelerden biridir. ancak, diyalektiği kendine uydurduğu ölçüde belli çelişkiler belirir.
