ekonomi bilgisi olmayıp, ekonomi hakkında fikirleri vardır. tarihe ve felsefeye olan etkisi, ekonomiye olan etkisinden daha fazladır. bugün düşüncelerinin yanlışlığı iyice ayyuka çıksa da saygı duyulası/ aydın bir insandır. çünkü, yanlış fikirlere sahip olsa bile, sosyolojiye yaptığı katkı yadsınamaz.
düşüncelerinin iflas ettiği nokta aslında düğüm noktasıdır. her şeyi en son tahlilde ekonomi belirler demiş ya hani. o yanlış işte. her şeyi en son tahlilde psikoloji belirler. birinci eleştirim bu. ikincisi, ekonomi bir hamleyle rayına oturtulacak düzenli bir denge değildir. ekonomide her an arz ve talep sonsuz kere denge noktasında buluşurlar. sosyalist ekonomilerde gizli talep denen olguyu devlet yönetemez. her şeyi bir kerede planlayamazsınız. üçüncü eleştirim, insanlar artık yavaş yavaş birey olmanın bilincine varıyor. yani sürü olarak gördüğünüz kitleler aslında içinde bulunduğu gruptan/ sınıftan nefret ediyor. artık her birey tek başına bir devlet. dördüncüsü, marksizm devleti yok ederken hangi araçları kullanacağı konusunda açık değildir. ortaya konulan sistem devlet kapitalizmi olmaktan öteye geçemez, nitekim geçemedi de. beşincisi, artı değer'e kapitalizmde burjuva sınıfı el koyarken, komünizmde artı değer'e devlet el koyar. tüm bunlardan tek bir sonuç ortaya çıkıyor, marksizm aşırı müdahaleci bir sistem olduğundan özgürlükle ciddi sıkıntıları var. kapitalizm de sadece ekonomi konusunda- istediği kişilere, şirketlere- özgürlük tanımakta. iki sistemin köküne de kibrit suyu.
marx, insanlığı maddi olarak sınıflara ayırmış, bir maddeci olarak bunu yapması, hayatı ve tarihi bunun üzerine kurgulaması çok normal. ama unuttuğu veya bilerek göz ardı ettiği bir şey var; insanlar kültürel olarak sınıflara ayrılır. arkadaşlıklar, aile dostlukları vs. ona göre kurulur. çok okumuş, entelektüel ve zengin bir insan, cahil ve zengin bir insanla aynı sınıfta değerlendirilemez. günlük ilişkilerin ardında para büyük bir güç olsa da paranın da satın alamayacağı haklar vardır; fikri mülkiyet hakları bireye aittir. insanlar illa ki sınıflara ayrılacaksa 2 sınıfa ayrılmalıdır, 1)kültürlüler/ aydınlar/ entelektüeller/ imkanları dahilinde okumak için elinden geleni yaparak bunu hayat prensibi haline getirenler/ sanatkarlar. 2) cahiller/ yobazlar/ eğitimli cahiller/ ideologlar/ düşüncesinde aşırıya gidenler/ dininde aşırıya gidenler.
