hepimiz kuala lumpurluyuz birbirimizi kırmayalım. dilediğin kadar zar at. hepsinde 1 gelebilir. hepsinde 6 da gelebilir sürekli olarak sırayla 1-2-3-4-5-6 da gelebilir. hatta gelmeye de bilir zar köşesi üzerinde de durabilir. hepsi olasılık bunların. ve köşede durma hariç hepsi 1/6 evet. her seferi için hep 1/6. ama yok kasıcam deyip de 100 seferin her birinde hep 3 gelsin dersen hesaplayıp gelme ihtimalini bulabiliyorsun. geleceği anlamına gelmiyor elbette. gelme ihtimalinin hesabı o.
şimdi kimseyi üzmeden ve konuyu matematikten laıp hem daha kolay anlaşılır olması açısından hem de popülerliği ile ilgi çekmesi açısından zarı geçelim.
sayısal loto oynayalım. her hafta oyanuyorsun. çıkma şansı 13 milyar da bir. yani 13 milyar kombinasyon var. bu ne demek şu demek; 13 milyar kolon doldurursan kesinlikle sana çıkar demek. bu da yaklaşık olarak 9.750.000.000 TL yapıyor. o hafta 2-3 milyon tl veriyorsa manasız bir iş görüldüğü üzere değil mi? 18 milyon verse bile bir başkasının da bilme ihtimalini düşünürsen yine sorun olabilir.
buraya kadar herkes hem fikir sanırım. ve şunda da hem fikir olacağız : birisine çıkıyor bu. adam bir tek kolon oynuyor ama biliyor. bu arada da yüzbinlerce insan da oynuyor. sana çıkmasa da birisine çıkıyor değil mi?
bunda da hem fikiriz.
bunun evrim ile ne alakası var derseniz, basit işte.
olasılık hesabı geleceğe yönelik yapılan matematiksel projeksiyondur. Geçmiş ile ilgili bir bilgi vermez.
Lotonun sana çıkma şansı 13 milyar da bir olabilir. ama birisine çıkar mutlaka. geçen hafta çıktı, ondan önceki hafta çıktı ondan önceki ..... böyle gider. ve o 13 milyarda birin önemi geçmiş için kalmamış olur.
dinozoru, yırtıcısı iti köpeği binbir çeşit amcık amcık vahşi predatorun arasından insalığın ayakta kalma şansı ne? yok. bana kalırsa matematiksel olarak bile hesaplanamaz. hatta yok olmuş dinozorların bir şekilde yeniden yaşam bulma ihtimalleri bile daha fazla olmalı.
ama ne olmuş? insanlık yaşamaya devam ederken dünyann sahibi dinozorlar yok olmuş.
işin bittiyse çek donunu gidelim durumu anlayacağınız.
olmuşsa olmuştur. artık ihtimal ve olasılık hesabı söz konusu değildir. yine olur mu dersen? hesaplarız. ama olmuşa olam ihtimali çok düşüktü demek ki olmaz diyemeyiz. ki çoğu şeyin olma şansı lotonun sana çıkma ihtimalinden de azken özellikle.
