hollanda gibi tarımını geliştirememesi, denizciliği geliştirememesi, tımarlı sipahi uygulamasının kaldırılması (erken oldu) ve yerine yeniçerilerin gelmesi ki osmanlının anasını ağlatan uygulamalardan biridir.
tabi buna sanayileşmeyi sanırım eklememe gerek yok. mesela rüzgar değirmenleri, su değirmenleri konusunda 17 yüzyılda kuzey avrupa ülkeri başta olmak üzere çok ciddi mesafe kat etmişler ve ne olmuş sonrasında ? sanayi devrimi... demek ki bizim çok iyi olduğumuzu düşündüğümüz yıllarda çokta iyi değilmişiz.
osmanlıda bilim ve teknik önüne hep teokrasi konulmuş böylece yenilikler ortaya çıkamamış, buluşlar gerçekleşememiştir. mesela mekanik saat, gözlük ? bunların gelişimine bile bakarsak osmanlının ne sebepten geri kaldığını görebiliriz.
