belli bir başlık altındaki tartışmayı nick altı şekilciliğine taşıyarak din tüccarlığı üzerinden şişirdiği egolarıyla yaşar nuri tadındaki halleri komediden ibaret olan sözlük kullanıcısı. bu problem değil. çapın neyi gerektiriyorsa biz de bu şartlara göre hareket ederiz.
bazıları ne kadar inkar etse de 4 mezhep haktır. peygamberden sonra otorite boşluğuna bağlı olarak ortaya çıkmışlardır. sahabilerin zamana bağlı olarak farklı kültür ve adetlerle hayatını idame eden toplulukların bulunduğu coğrafyalara dağılmasıyla ve bu coğrafyalarda yaşayan insanların mental ve kavrayış olarak aralarında farklar olduğundan ötürü bu farklara bağlı olarak farklı görüş ve kanaatlar ortaya çıkmıştır. çünkü kişinin ruhi yapısı, mizacı, karakteri, bedeni yapısı ve herhangi bir konu karşısındaki tepkisi insandan insana değişen hususlardır. dolayısıyla mezheplerin önemine değinirken bu gerçekliği yok sayamayız. ama bundan önce şunu söylemek gerek; islamda yoruma kapalı ve açık konular vardır. mezhepler de yoruma açık konular üzerinden sistematize duruma bağlı olarak türemişlerdir. sorunlara çözüm arayışı içerisinde bulunan sahabilerin kur'an ve sünnete tabi olarak geliştirdikleri bu metod ve sistemler sayesinde fıkhi mezhepler günümüze kadar gelmiştir. mezhepler sadece bir yoldur. farklı anlamlar yüklememek gerek. kesin hatlarla birbirlerinden ayrılamazlar. ama tabi bazı rasyonalist ahmaklar bunları kurum olarak nitelendirebiliyor. kur'an lafzı üzerine akla dayanarak yorumda ve beyanda bulunmak peygamber tarafından yasaklanmıştır. zaten bu akılcı geçinen kişiler buna uygun hareketlerde bulunsalardı şu an bu konuyu tartışıyor olmazdık.
peygamberin hadisleri ve kur'an ayetleri sınırlıdır. açıklanmaya ihtiyaç duyar. örneğin ortaya çıkabilecek olan yeni hadiselere cevap verme durumunda kalınırsa nereye başvurulacak? buna nasıl cevap verilecek? bunun içindir ki islam alimleri içtihad ederek neticeye ulaşırlar, mezheplerin ilk olarak ortaya çıkmış olması gibi. içtihad bir meselenin hükmünü bulma konusudur. böyle bir meselenin hükmünü çıkaracak olan insandan ötesi değildir. böyle meselelerin hükmü kişinin eğitimine, kültürüne, bildiği hususlara göre çıkar ortaya. yani insanlar arasında bilgi bakımından farklılık olunca buna vakıf olma durumu ve vakıf olma durumunun getirdiği neticeler de farklı olacaktır. bundan ötürü içtihadi farklılıklar ortaya çıkmıştır. islamda bu içtihadi farklar bir hukuk külliyatının ortaya çıkmasına sebep olur. yani ayırıcı olmaz. tam tersine birleştirici olur. ama bunların yanısıra itikadi ve siyasi manadaki ihtilaflar bazı zamanlar ayırıcı ve grupları birbirine düşman edici olmuştur. bunu inkar etmemek gerek. ama tabi bu durumlarda taassup aranmalıdır. çünkü bağnazlık herhangi bir yere girdiği zaman en ihtilaf edilmeyecek meselelerde bile ihtilaf ortaya çıkarır.
mezhepler vardır ve olmalıdır da. konuya farklı açıdan yaklaşacak olursak, hiç kimse diğeri gibi düşünmek zorunda değil. ama az önce de söylediğim gibi akılcı geçinen kişiler kur'an ve sünnetten elde ettiği delillere göre bir düşünce yolunu takip edecektir. lakin bu konularda muayyen seviyeye ulaşmış insanların varlığını yok sayamaz kimse. ebu hanife, imam-ı şafii, imam malik, imam-ı hanbeli gibi. bunların dışında halktan biri olan kimse bunlardan birine tabi olmalıdır. hastalanıp doktora giden birinin kendi rahatsızlığını kendisi teşhis edemeyeceği için doktorun sözüne uyma durumuyla açıklamak gerek bunu.
bir anaokulu öğrencisine anlatmak gibi konuyu özetleyecek olursak;
4 hak mezhep olmasaydı dünyadaki müslüman sayısı kadar mezhep olurdu. çünkü herkes kur'anı kendi kafasına göre yorumlayıp buna göre dinini yaşamaya çalışırdı, bazılarının yaptığı gibi. çünkü herkesin anlama gücü, ulaştığı seviye ile alakalıdır. ama az önce de söylediğim gibi, böyle bir durumda böyle bir kaosun ortaya çıkacağını bilen peygamber bu durumu yasaklamıştır. bu kaos ve fitne durumu islam'ın çöküşü anlamına gelir çünkü.
