Alevi dinsel törenine Cem denir. Cem; Alevilerin temel ibadet şeklidir.
Cem ibadetinde; "ölmeden önce ölmek, hesaba çekilmeden önce hesabını vermek, ulu divana alnı açık yüzü ak olarak, kul hakkıyla gitmemektir.
Kul kuldan razı olursa Allah da kuldan razı olur. Ve döktüğünüz varsa doldurun, ağlattığınız varsa güldürün ilkesi gereğince; nefsi için ailesini boşayanlar, yalancı şahitlik edenler, hırsızlık yapanlar, haram kazanç sağlayanlar, vatan borcunu ödemeyenler, atasına evlatlık görevi yapmayanlar, komşusuna zarar verenler, kısaca zararlı kişiler ceme alınmazlar.
Ceme gelen can, en güzel giysilerini giyer ve ceme temiz ve pak bir şekilde gelir. Evi ve komşuları ile barışık olmalı, can incitmemelidir. Küskünlükler varsa barışılmalıdır ve ceme girmeden bu yapılmalıdır.
Bedenin abdesti su ile, nefsin abdesti gözyaşı ile, aklın abdesti ilim ile, ruhun abdesti aşk ve muhabbet iledir.
Canlar helal kazancından lokma yapar ya da ceme götüreceği bir yiyecek alır. Ve aile efradı ile ceme gelir, lokmasını lokmacıya, ayakkabılarını iznikçiye teslim eder.
içeri girerken de meydana niyaz eder, diz üstü oturur ve cümlenin niyazı yapılır. Cemde konuşulmaz, edep erkana uyulur. Ta ki dedenin destur verdiği cemin bitişine kadar..
Dedelerimiz derdi ki; Oturun izzet ile, dinleyin hürmet ile, söyleyin edep ile. ibadetlerimizin kabulünün niyazıyla.
Kısaca Cemdeki hizmetlerin tanımlarına gelince
DARA DURMAK
Dar Yüce Yaratıcının huzurunda durduğunu kabul ederek özünü, benliğini ortaya koyup, teslim olmanın adıdır. Yaratanın huzurunda Gizlilik, saklılık yoktur. O her şeyi bilen ve görendir. Bilineni bilenden saklamanın bir anlamı da yoktur. Bu darda ölmezden önce ölünür ve yaşamı sorgulanarak, pak insan olunur. Ruhumuzu da arındırmamız lazım. Din, ruh fezasında yükselmenin adıdır. Öyleyse Beytullah dediğimiz öz, yani vicdani öz, kendini sorgulamalıdır
Aklı temizlemenin adıdır dar..
RAZILIK ALMAK
Razılık, bireye mahsustur, arınmaktır. Gönül kırdıysa özür dileyici olup, kırdığı gönlü onarmak, ağlattığını güldürmek, zarar verdiklerinin zararlarını ödemek yani, kul hakkını sahibine yaşıyorken vermektir..
Kur'an; Şu bir gerçektir ki, müminler sadece kardeştirler. O halde kardeşleriniz arasında barışı sağlayın, diye buyuruyor.
insanlar kendi gönlündeki huzuru yakalarsa, herkesle uzlaşırsa, dünya barışına giden yolun kapısını açar. Tüm yaratılmışla dost olur.
Kur'an; Ey can! Razı etmiş ve edilmiş olarak sevgiyle dön Rabbine. (Fecir; 27-28) der. Öyleyse birbirimizle barış içinde olmalıyız.
BiSMiŞAH (ŞAHIN ADIYLA)
Hz. Mevlana'nın Mesnevisi de BiŞNEV yani iŞiT sözüyle başlar. Allah aşkı ile dolu olan bir Veli neden Besmele ile başlamamıştır?
Tasavvufçular araştırmışlardır. Bişnev sözü; B ile başlamaktadır. Bu besmelenin yerini tutabilir. Çünkü, Velilerin sözleri, sembollerledir. B Hz. Muhammed, noktası imam Ali'dir.
Hz. imam Ali: Kur'an'da ne varsa Fatiha'da, Fatiha'da ne varsa Besmele'de, Besmele'de ne varsa başında ki B harfindedir. Ve ben de B'nin altındaki noktayım. ilim noktadır, cahiller onu çoğaltmıştır.” Diye buyurmuş ve bu şekilde açıklamıştır. Yani Bismişah besmeledir.
ALLAH - ALLAH
Allah kelimesi bir zikirdir. Bu zikir, her insanın haline uygun en ideal zikirdir. Çünkü Allah lafzı ilahı isim ve sıfatların tek kelimeyle özeti olup, onunla zikreden muhtaç olduğu tecelli neyse ona ulaşır.Kula düşen, yaratanın bütün isimlerini bünyesinde toplayan ALLAH lafzına sığınmaktır. ALLAH, Cenabı Hakk’ın zatını, sıfatlarını, fiillerini hep birden ifade eder. Bütün Kemal sıfatları ondadır. Bizler cemlerimizde Amin yerine ALLAH ALLAH deriz. Amin kelimesi Öyle olsun, kabul ettik anlamındadır. Kim nasıl zikrederse Allah kabul eylesin. Biz aleviler Amin yerine ALLAH ALLAH deriz.
SU DAĞITMAK (SAKi)
"Bütün canlıları sudan yarattık" (Enbiya 30)
"Ve Rableri onlara en temiz içeceklerden ikram edecek" (insan 21)
Su, can verendir, diriltendir. Su paklıktır, arılıktır. Alak suresindeki sudan yaratılışa ve mazlum Kerbela şehitlerinin anısına binaen su dağıtırız
ÇERAĞ YAKMAK
Nur suresinin 35 ve 36. ayetleri gereğince 3 mum yakarız.
Allah'ın, Nübüvvetin, Velayetin nurunu temsilen.
Nur, ışıktır. Kandil nasıl ışık verip, karanlığı aydınlatıyorsa, bizlerde çerağ gibi ışık vermeliyiz. Bilimle donanmalıyız. insanlığa yararlı olmalıyız.
TÖVBE (TEVBE) ERKANI
Kul hakkının tövbesi olmaz. Kul hakkı da Hakkı sahibine ödemekle olur. Kur'an, ibadetle ilgili bir yaptırımdan söz etmez, ancak insan haklarının ihlaline maddi yaptırım öngörür.
Bir hakkı bağışlamak veya ondan vazgeçmek yetkisi yalnız o hakkın sahibine aittir. Kur'an; Allah'tan af dileyin diye buyurur. insan, yaratıcı karşısında sürekli bir biçimde noksanlığını görmeli ve ondan yeterince olgunlaşamadığı için af dilemelidir. Sürekli boyut değiştiren benlik, bir önceki halindeki eksikliğe af diler.
Hz. Ali; Tövbe, insanın kalbiyle pişmanlık duyması, diliyle bağış dilemesi, bedeniyle günahları bırakması ve bu günahları tekrarlamayacağına dair içtenlikle karar vermesi demektir.
SECDE ETMEK
Secde, kulluğun en güzel göstergesi ve ibadetin de simgesidir. Teslimiyetin en güzel ifadesidir.Tevhid dininde ibadetin omurgasıdır. Yüce kitabımız da; "SECDE ET VE YAKLAŞ" diye buyurur.
Secde, bir üst varlığa boyun büküştür. Hz. Ali; Beden ve gönül secdesin den bahseder. Beden secdesi yedi şerefli azanın toprağa tekabülü, gönül secdesi ise dünyalıktan uzaklaşmaktır.
Hz. Mevlana da: Nereye baş koyarsam koyayım secde edilen o'dur; Altı yönde de tapılacak o'dur. Altı yönden dışarıda da bağ-bahçe gül, bülbül, sema, güzel. Bunların tümü de bahane, maksat hep o'dur O.
Öyleyse secde, o büyük tek varlığa aczini ve teslimiyetini ifade etmenin adıdır. Secde, ibadetin özüdür.
SÜPÜRGE HiZMETi
Hacı Veli şöyle buyurur;
Söyle inanlara; Gönül evlerini alçak gönüllülük aşıklık süpürgesiyle süpürsünler. Hırsı, nasılı, niçini, münafıklılığı, hainliği, çekememezliği, dedikoduyu süpürüp atsınlar. Süpürge, manevi iç temizliğimizin sembolüdür. inanç, bir iç dünya olayıdır.
MERSiYE
Cemimizde hep birlikte ayağa kalkarak mersiye okuruz. Birlikte ayağa kalkış uyanan enerjiyi sembolize eder. Şehitlere sevgi, insanlığın vefa borcudur. Yüce Kitabımız: Allah yolunda öldürülmüşleri ölüler sanmayın onlar diridirler. Rablerinin katında rızıklandırılıyorlar. Bizlerde Kur'an'ın sevmeyi bizlere farz kıldığı Alemlerin Rahmeti Muhammed'in ailesi Ehlibeyt'e mersiye okuruz.
Allah'a muhabbet arttımı, hüzünde artar. Gözyaşı ile içiniz yıkanır, temizlenir. Hüzün bizi Allah'a yaklaştırır.
Bir bilge şöyle der; Elmas nasıl yontulmadan kusursuz olmazsa, kişide acı çekmeden olgunlaşamaz. O acı da Muhammed evlatlarının acısı olursa, imam Hüseyin acısı olursa içinde insan sevgisi olan herkes gözyaşı döker.
CEM DEKi SIRALAMA
Cemdeki sıralama şöyledir;
Dede Ceme girer, ayakta (darda) olan halka dar duasını verir.
Sohbet eder. (Güncel konularda veya tarihi konularda, aydınlatıcı konuşmalar yapar. Ceme katılanların her türlü sorularını yanıtlar)
Dede cemaatten razılık ister. Sorunlar varsa çözer. (Küskünleri, dargınları barıştırır.)
Edep erkâna dâvet eder.
Sâlat ve selam verilir.
On iki hizmet görev deyişi okunur. (zakir)
On iki hizmet sahiplerine dede toplu dua verir.
Post serilir ve duaları verilir.
Tezekkâr hizmetleri ve duaları verilir.
Çerağ uyandırılır ve duaları verilir.
Süpürgeci hizmeti ve duaları verilir.
Gözcü hizmeti ve duası verilir.
Tövbe duası okunur.
Secde duası (gülbank) verilir.
Duvazimam okunur.
Secde duası verilir.
Tevhid edilir.
Secde duası verilir.
Tevhid edilir.
Secde duası verilir.
Miraclama okunur ve Kırklar Semahı yapılır.
istek semahları yapılır.
Saki suyu dağıtılır ve duaları verilir.
Mersiyeler okunur.
Secde duası verilir.
Süpürge (Farraş) hizmeti ve duaları verilir.
Lokma hizmeti ve duaları verilir.
Çerağ söndürülür.
Post kaldırılır.
On iki hizmet yapanların toplu duası verilir.
Dağılma (Gidene - Durana) duası verilir.
