DOĞADAKi CiVA KAYNAKLARI VE KULLANILDIĞI YERLER
Civa doğada özellikle metalik ve inorganik formda bulunmaktadır. Doğada bulunan civanın %80i insan aktiviteleri sonucu oluşur.(katı atıkların ,fosillerin yanması,madenlerin işlenmesinde, eritilmesinde ve diş dolgu malzemelerinin yapımında v.b.)% 20 si kullanılan gübreler,termometreler,fungisid ilaçlar ve pil bataryalarından gelir.Organik civa ise biyolojik prosesler sonucu mikroorganizmalarda oluşmaktadır.Oluşan metil civa daha sonra toprak veya suya geçebilir.Suda yaşayan canlılar metilcivayla kontamine yiyecekleri yediğinde civa canlıların çeşitli dokularında birikir.Özelikle kılıç balığı ,uskumru,tuna balığı ve köpek balığı gibi büyük balıklarda daha fazla civa depolanabilir.FDA; balıklardaki maksimum civa düzeyini 1 ppm olarak sınırlandırmıştır.
1. Civa yerkürede doğal olarak bulunan bir maddedir.Volkanik patlamalar esnasında civa buharı şeklinde dışarıya verilebilir.
2. Kömür veya katı yakıt yakarak elektrik üreten fabrikalardan gökyüzüne civa buharı salınabilir , rüzgar yolu ile atmosfere civa yayılabilir veya yağmur yolu ile tekrar yerküreye, denizlere dönebilir.1997de EPAnın (çevre koruma örgütü) yaptığı bir açıklamada atmosferdeki civa için en büyük kaynak olarak katı yakıt yakan fabrikalar suçlanmıştır.
3. Civa ;madencilikte altın ayırmak için kullanılmaktadır.
4. Tarım alanında tohumların korunması amacıyla antifungal bir ajan olarak metil mercury kullanılmaktadır.1972 yılında Irakta civa içeren antifungal bir ajanla kontamine olmuş unla yapılan ekmekten 6.500 kişi zehirlenmiş ve 459 kişi ölmüş.
5. 1990lı yıllarda antifungal özelliğinden dolayı duvar boyalarının yapısına ekleniyordu.
6. Floresans ampul , pil,termometre,diş dolgu malzemelerinin yapımında ve bazı aşıların içinde koruyucu madde olarak kullanılmaktadır.1990 yılında floresans lamba yapımında çalışan idrar civa düzeyleri ortalama 27.7mg/l olan işçiler arasında yapılan 9 yıllık bir çalışma sonucunda işçilerde kısa dönem hafızada ve karakter özelliklerinde defisitlerin geliştiği izlenmiştir.Thimerasol (mercurothiolat) ,1930lardan beri aşılarda (örneğin;DBT,hepatit B ve bazı Hemofilus influenza aşılarında ),göz damlalarında,kontakt lens solusyonlarında yaygın olarak kullanılan organik bir civa bileşiğidir.Antijen ve antikorları stabilize etmek,viral kültürlerde bakteri çoğalmasını engellemek için kullanılmaktadır.Amalgamlar ; gümüş,kalay ve bakır alaşımının civa ile karıştırılması ile elde edilir.%45-50 sini oluşturan civa metalleri birbirine bağlayarak dayanıklı bir dolgu malzemesi elde edilir.
7. Metalik civa ; sanayide klor gazı ve soda yapımında kullanılmaktadır.
8. inorganik civa tuzları antiseptik krem ,merhem ve güneş kremlerinin içinde kullanılmaktadır.inorganik bir civa tuzu olan merkuriknitrat; keçe şapka yapımında keçenin tuzlanması işleminde kullanılmaktadır.1860 yılında şapka yapımında çalışan işçilerde deli şapka işçisi sendromu olarak adlandırılan civanın SSS üzerine toksik etkisine bağlı davranış bozukluklarının izlendiği bir klinik tablo tanımlanmıştır.
9. 1950 yılında Minemata körfezine (Japonya) organik civa içeren çöpler boşaltılmış.Organik civa ile kontamine olmuş balıklardan yiyen 2.000 kişi zehirlenmiş.46 kişi civa zehirlenmesinden ölmüş.Organik civa ile kontamine olmuş balıklardan yiyen hamile kadınlardan doğan çoçukların %7inde nörolojik problemler ortaya çıkmış.(unkoordine hareketler,anormal refleksler,seizures ,konuşma problemleri v.b.)Yetişkinlerde de bazı nörolojik problemler ortaya çıkmış.(görme bozuklukları,tremor,halsizlik,bulantı,işitmekaybı,depresyon,konfüzyon,iştah kaybı,hafıza problemleri)
10. Gübrelerde,pestisidlerde,döşeme cilalarında,boru yapımında,laksatiflerde,deri sanayisinde,anti hemoradial suposutuarlarda ,klima filtrelerinde,yapıştırıcılarda bulunmaktadır.
